Saga - 2020, Qupperneq 165

Guðný Hallgrímsdóttir, A TALE OF A FOOL? A MICROHISTORy OF
AN 18TH-CENTURy PEASANT WOMAN. Ritstj. Sigurður Gylfi Magn -
ússon og István M. Szijártó. Routledge. Microhistories. London og New
york 2019. 182 bls. Myndir, kort, myndaskrá, nafna- og atriðisorðaskrá.
Rannsókn Guðnýjar Hallgrímsdóttur á einstakri og óvenjulegri heimild um
ævi vinnukonunnar Guðrúnar Ketilsdóttur (1759–1842) kom út á íslensku
árið 2013 í ritröðinni Sýnisbók íslenskrar alþýðumenningar (16. bindi) og hefur
vakið verðskuldaða athygli. Guðný hefur birt kafla og greinar um efnið og
ritdómar um verk hennar hafa birst í ýmsum tímaritum, þar á meðal Sögu
2014 (Hjalti Hugason) og Sjuttonhundratal. Nordic Yearbook for Eighteenth-
Century Studies 2015 (Gunnþórunn Guðmundsdóttir). Auk þess hefur bók
hennar bæði verið tilnefnd til verðlauna og hlotið verðlaun. Nú er verkið
komið út á ensku og er Önnu yates í formála þakkað fyrir að hafa „helped
with the text, translating, editing and reworking“. Aftast í bókinni er ítarefni
sem nýtist lesendum vel: ættartré fjölskyldu Guðrúnar, kort sem sýnir
byggð í Eyjafjarðarsveit um 1850 þar sem finna má bæina þar sem Guðrún
dvaldist en ljóst er að hún bjó á meira en 40 stöðum á sinni rúmlega 80 ára
löngu ævi, ítarleg heimildaskrá svo og nafna- og atriðisorðaskrá.
Höfundur fullyrðir að þessi bók sé nýtt verk byggt á fyrri rannsóknum
en að viðbættu margvíslegu efni sem komið hafi í ljós við frekari rannsóknir
á lífi og stöðu fátækra kvenna á tímum Guðrúnar Ketilsdóttur (bls. xii). Ekki
verður farið í saumana á því hér að hve miklu leyti um nýtt efni er að ræða
en það blasir við að kaflarnir bera margir sömu heiti og í fyrri bók en röðinni
hefur verið breytt. Þannig nefnist 12. kafli í íslensku gerðinni „Bestu ár
Guðrúnar í vinnumennsku“ en 6. kafli í þeirri bók sem hér um ræðir
„Guðrún at her professional peak“ og 13. kafli í íslensku gerðinni „Illugi
Jónsson — úlfur í sauðargæru?“ en 7. kafli hér „Illugi Jónsson — a wolf in
sheep’s clothing?“ Efninu hefur sem sagt verið endurraðað sem er eðlilegt
og vel til fundið. Fyrstu kaflar bókarinnar gera grein fyrir aðstæðum á
Íslandi fyrr á öldum sem nýtist vel erlendum lesendum sem ekki hafa sömu
þekkingu og bakgrunn og þeir sem lesa íslensku. Bókinni lýkur svo á um -
fjöllun um handritin og heimildirnar og kemur það vel út. Aðferð Guð nýjar
er í raun að taka fyrir hverja setningu úr hinni sérkennilegu ævisögu og leita
heimilda um hvað eina sem geti varpað ljósi á oft óljósar full yrðingar. Það
er aðdáunarvert hvað Guðný hefur grafið upp af heimildum og hve óhrædd
hún er við að túlka þær. Segja má að hún gangi stundum nokkuð langt í
vangaveltum og ályktunum en um leið vekur það lesandann til umhugs -
unar og lífgar upp á frásögnina.
R I T D Ó M A R
Saga vor 2020.qxp_Saga haust 2004 - NOTA 22.4.2020 14:44 Page 163