Saga - 2020, Blaðsíða 134

segja, úrskurðurinn byggir á þriðju grein laga um eftirlit með ung-
mennum sem heimilar vistun í sveit hafi aðrar ráðstafanir, svo sem
afskipti barnaverndar, ekki dugað til.67 Orðalagið í dómunum
bendir til þess að dómendum hafi þótt einhver stigsmunur á því að
senda stúlkur á einkaheimili í sveit eða á „hælið“ á Kleppjárns reykj -
um. Ef til vill hafa Kleppjárnsreykir verið hugsaðir sem úrræði fyrir
þær stúlkur sem lengst voru leiddar. Annar möguleiki er að þeir
sem störfuðu í ungmennadóminum hafi litið á vist á Kleppjárns -
reykj um sem einhvers konar refsivist sem ekki væri oft tilefni til að
beita.
Starfsaðferðir ungmennaeftirlitsins og ungmennadómstólsins
stangast á við þá lausn á ástandsvandanum sem lögin drógu upp. Í
lögunum var skýrt kveðið á um að ráðstöfunum þeim sem heim-
ilaðar voru með þriðju grein laganna, það eru inngrip sem sneru að
því að ungmenni væri fjarlægt af heimili sínu, skyldi einungis beita
hefðu tilraunir til þeirra ráðstafana sem fyrirskipaðar voru í annarri
grein laganna ekki borið tilætlaðan árangur, það er að segja úrræði
sem sneru að því að ekki þyrfti að fjarlægja ungmennið af heimili
sínu, til dæmis leiðbeiningar til foreldra og ungmennisins sjálfs frá
barnaverndarnefnd og aðstoð við að finna vinnu.68
Fjarvera barnaverndarnefndar við rannsókn málanna er mjög
greinileg en þó ekki algild. Sem dæmi má nefna mál Lísu sem var
úrskurðuð í sveit eða á hæli í janúar 1943 en leyst undan úrskurði í
september vegna nýrra upplýsinga sem dómnum höfðu borist með
því skilyrði að henni yrði settur tilsjónarmaður. Óljóst er hvort Lísa
hóf nokkurn tímann vist í sveit en einu málsgögnin sem veita inn -
sýn í það hvers vegna fyrri úrskurðurinn var felldur niður er bréf
frá Ingimar Jóhannessyni sem skrifar dómnum eftirfarandi:
Lísa er í vinnu áfram og hegðar sér vel. Ég hef enn talað við móður
hennar. Hún lofaði að skýra mál sitt fyrir ungmennadómi. Ég held að
það væri mesta óráð að taka stúlku þessa með lögregluvaldi og senda
í sveit, en ég tel rétt að láta hana vera heima í bili og sjá hvað setur.69
Þetta bréf frá Ingimar Jóhannessyni gefur til kynna að barnaverndar -
nefnd hafi haft einhver afskipti af störfum ungmennaeftirlitsins, í
agnes jónasdóttir132
67 Stjórnartíðindi 1942 A, bls. 110–111 (l. nr. 62/1942).
68 Sama heimild.
69 ÞÍ. Sakadómur Reykjavíkur. FA9/1. Ingimar Jóhannesson til Valdimars Stef -
áns sonar 11. september 1943.
Saga vor 2020.qxp_Saga haust 2004 - NOTA 22.4.2020 14:44 Page 132