Andvari - 01.01.1974, Qupperneq 34

32
JÓHANN HAFSTEIN
ANDVAIU
Danir gerðu við Breta árið 1901 um þriggja mílna landhelgi hér við land.
Sá samningur var þó uppsegjanlegur með tveggja ára fyrirvara af okkar hálfu
strax eftir 1918, er við höfðum öðlazt fullveldi. Engu að síður dróst upp-
sögn þessa samnings af okkar hálfu, og féll hann ekki úr gildi fyrr en árið
1951. En þá hófst einnig fyrsta útfærsla landhelginnar í fjórar sjómílur með
lokuðum fjörðum og flóum fyrir Norðurlandi og síðan næsta ár fyrir öllu
landinu, og undirritaði Olafur Thors sem sjávarútvegsráðherra reglugerðina
þar úín. Þá hófust strax deilur við Breta, en þeim lyktaði hins vegar fljótlega
með sigri fslendinga. Seinna hófst svo deilan um tólf mílna landhelgi, og
tóku Islendingar þátt í tveimur ráðstefnum í Genf um þau málefni, árið
1958 og 1960. Það kom í hlut Viðreisnarstjórnarinnar að hinda enda á þá
deilu við Breta árið 1961, þegar viðurkennd var af þeirra hálfu 12 rnílna
landhelgi hér við land, frá nýjum grunnlínupunktum, en það er íslendingum
út af fyrir sig geysileg réttarhót frá því, sem áður hafði verið. Yrði of langt mál
að rekja hinar margvíslegu deilur um landhelgina eða vídd hennar á þessum
vettvangi, en baráttu fyrir útfærslu hennar hefur þó stöðugt verið haldið
áfram af hendi íslendinga. Arið 1969 skipaði Bjarni Benediktsson forsætis-
ráðherra nefnd til þess að undirbúa fyrir Alþingi tillögur um útfærslu
íslenzku landhelginnar á landgrunninu, en í henni áttu sæti einn fulltrúi frá
hverjum þingflokki. Það vakti fyrst og fremst fyrir Bjarna, að full samstaða
ætti að geta verið rneðal okkar Islendinga innbyrðis um þetta mál. Eftir
að Bjarni lézt, tók ég við formennsku í þessari nefnd. Því miður varð ekki
samkomulag í henni, og þess vegna voru fluttar nokkuð mismunandi til-
lögur stjórnar og stjórnarandstöðu á þinginu 1971 rétt fyrir kosningar. Fullt
samkomulag náðist ekki fyrr en með samþykkt Alþingis frá 15. febrúar
1972, eftir að Sjálfstæðisflokkur og Alþýðuflokkur hliðruðu til af sinni
hálfu.
Þegar hlé varð á ráðherrastörfum Bjarna Benediktssonar við stjórnar-
skiptin 1956, sneri hann sér að ritstörfum og gerðist þá ritstjóri Morgun-
blaðsins. Hann var ritstjóri þess frá 1. nóvember 1956 til 20. nóvember
1959, er hann tók aftur við ráðherradómi.
Það kom þegar í ljós, að ritstörfin létu Bjarna Benediktssyni einkar
vel, og gat hann sér góðan orðstír sem ritstjóri, þótti skrifa kjarnmikið mál
og stílhreint. Hann hafði einnig verið í stjórn útgáfufélags Morgunblaðsins,
Arvakurs, frá 1955 og átti þar sæti æ síðan. Reykjavíkurbréfin, sem vitað