Andvari - 01.01.1974, Síða 113

ANDVARI
JAFNVÆGISGRUNDVÖLLURINN VERÐI ÞRÍRÍKJA NORDEK j j }
MiðJína svo symmetrískrar myndar cr
táknrænn snúningsás Jicnnar, og í Nord-
ck væri liún öxull cða ás í vcrzlunarpóli-
tík frá Umeá um Þrándheimshöfn,
Rcykjavik, svo vestur um haf. Sama lína
tákni öxul í háskólarekstrarhagsýni þriggja
forustuborga á norðurslóð.
Furða kann það lescndur, hvað ég
ætli mér til gagns með liugtakinu norður-
helft i seinni kapítulum greinar. Það mun
skýrast í áföngum, en fyrst á þessa leið:
Island telur sér hér cftir rétt og skylt
að fá að vera með, leita efnahagssamstöðu
innan ramma gagnkvæms trúnaðar. Það
minnkar því hlédrægni sína og reynir að
hafa talsverð áhrif á óskagerÖ og óska-
fullnæging norðurhelftar allrar gagnvart
vinveittri tæknivæddri suðurliclft, líkt og
Skotland og Wales mundu saman sækja
mál sitt á hendur öðrum pörtum konungs-
veldisins, eða t. d. Nýfundnaland eða
Quehec heimta efnahagssérstöðu gagnvart
hcildarstjórn Kanada. Ríkjasjálfstæði 5 að-
ila N-ráðs er rýrnra, munur á því þó
aukaatriÖi í þessari samjöfnun. Enn ann-
an stigsmun þarf vitanlega að mcðrcikna,
þegar ég leyfi mér að ræða Norður-Sví-
þjóð og Norðanfjalls-Noreg sem „bilande"
væru, hjálendur sem nálgist að vera í
nýlendustöðu fjárfcstingarlega séð. Is-
land lítillækkar sig ekki sérlega á því að
lýsa sig hliðstætt þeim hjálendum á þeim
sviðum, scm Nordck mundi taka ábyrgð
á og völd. í þá átt stefnir, að afl atkvæða
stýri í Nordek. Þá þarf ríki vort að eiga
innan Nordeks víðtækan markaðan vald-
skerf í norðurlielftarmálum, en þeim mun
smærri skerf eða sérmálum bundnari í
suðurhclft.
Ekki má ofskilja orðmerkingar og tcija
þctta samsvara mismun iðnvæddra ríkja
og nýlendna, þeirra sem veriS hafa, en
búa nú við „nýkoloníalisma" þrátt fyrir
sjálfstæðistöku á næstliðnum 30 árum.
FóJk norðurhelftar er sem sé mannað
nokkuð likt og gerist í suðurhluta Skandi-
navíu, og ég get hlaupið yfir þær fróðlegu
félagsvísindaumræður, byggðajafnvægis-
pólitík og kynslóðaárekstra, scm nauðsyn
cr að hlusta eftir. Þær skcra ekki úr um
valkosti og vöflur þcirra, sem hika við
Nordek. Ekki get ég hcldur sannað, þó
ég haldi það, að úrræði Nordeks rnuni
auka raunsæi og tryggja á 21. öld varan-
lcik íslcnzks fjórðungajafnvægis bctur en
núna er unnt. Til liagpólitískra umræðna
einna beiti ég norðurhelftarhugtakinu. Þó
cr hið lragpólitíska langt frá að vera lrið
eina, sem vekur mér áhuga á helftum
Nordcks tveim. Þrú aðeins kemur gott
vor í hinni nyrðri, að áður hafi vorað
nægilcga sunnar á Norðurlöndum, ekki
Úrklippa þessi úr Norðurlandakorti, með austur upp í stað norðurs, mætti vísa lesendum til
átta og staðarheita, shr. aðrar kortabækur í stærra broti og letri. Feitstrikuð flugleið til Sundsvalls
eða suðurmæra Vastnorrlands er látin tákna snúningsás helftarlrugmynda minna eða miðskurð-
Jínu þriríkja Nordeks, sbr. greinina. Landamæri endilangs Skandinavíuskaga eiga að sjást greini-
leg, en óskýrar sjást járnbrautarlínur og aðeins liinar tíðförnustu. Skammstafanir eins og Jamtal.
þ. e. Jamtaland, skýra sig sjálfar. I hafi mótar fyrir 200 m dýptarlínum, en dýpi fjær löndum
sést talið í metrum með örsmáu letri, og gæti olíuvinnsla þar óvíða Ixirið sig fyrir aldamót
vegna kostnaðar, þó olía fyndist. Þó orðið hafmiðjulína sé þarna haft uin allan þann sveig, sem
þarna sést af fyrirhuguðum útmörkum efnahagslögsögunnar, er á tveim köflum fremur um 200
sjómílna línuna að ræða, þ. e. í hásuðri frá Vestmannaeyjum og norðaustur frá Vopnafjarðar-
djúpi, nærri heimskautsbaug. Landtaka á olíu jöfnum höndum til Norður-Skotlands og Vestur-
Noregs, shr. kort þetta, virðist munu leiða bæði löndin til framgirni og þá um leið breyttra og
aukinna tengsla hvors við sitt iðjuveldið: England og Svíþjóð. En við það sporðreisist norðurhelft.