Andvari - 01.01.1974, Page 126

124
JiJÖRN SIGFÚSSON
ANDVARI
sem byrjun á miklu meira. Áður en fært
þyki að æsa upp í lesendum vonir, sem
tjái, að H. í. skuli verða með forustu-
háskólum talinn í Evrópu, sný ég tali að
Þrándheimi, sem verður að einhverri
frcmstu liáskólaborg, iþegar Norðmenn
gcta lagt mctnað í, að einmitt það skuli
sá fornhöfuðstaður verða.
Bcnt hefur verið á, að Þrándheimur
skuli skerpa sjón sína til landsins inn og
þá jafnlangt í austur sem hann teygir
áður norður áhrif sín um Hálogaland og
suður um Upplandafylkin. Jamtaland
ætti að verða honum cins sjálfsagt við-
skiptanærsvið og Aliðvcsturland er höf-
uðstað vorum. Sundsvallströndin og Vest-
urnorrland eiga eins létt með verzlun og
fcrðastreymi til hans og hringvegarbyggð-
ir á austurhelmingi Islands eiga við
Reykjavík nú. Nordek sýnist geta valdið
því, að milljón neytenda stórmarkaður
komi þar smám saman til sögu sem Þránd-
heimur sé miðdepill og stærsti segullinn
og verði enn einu sinni næststærst borg
Noregs, eftir að sænsk kaupsýsla hafi náð
að hreiðra sig þar. Hraðstreymi, sem enn
cr honum ólíkt, tæki þá að móta hann
sem stórborg, og smitar það þá fleiri
borgir, einkum við öxulinn Umeá -
Rcykjavík.
Að sögn Hcimskringlu „vann Eystcinn
konungur Jamtaland með viti, en eigi
mcð áhlaupum sem sumir hans langfcðg-
ar“, því með fortölum einum „dró svo sam-
an þcirra félagsskap", að þcir báðu kon-
ung Noregs ráða yfir sér og beindu við-
skiptum að Atlantshafi. Sænskir konung-
ar um 1660, og á ný Karl XII, sem áttu þá
Jamtaland, vildu gera Þrándhcim cinn af
hafnarstöðum Svíaríkis og eiga hann, en
Norðmenn vildu vitanlega ekki. Og lauk
þessu, cn viðskipti Jamta hættu að miðast
við annað cn sænskan innflutningsmark-
að, og svo að lokum túrista, og talnalcga
séð cr fylki þcirra meira staðnað en nokk-
urt annað í Svíþjóð. Eigi 20 þúsunda höf-
uðstaður þcirra, Austursund, að tengjast
bcint við bcimsmarkað efldur iðnaði, sýn-
ist það verða að gerast á Nordekvegum
til helztu stórskipahafnar Þrænda. Kiruna,
sem er hclmingi stærri, borg málmsins á
Lapplandi, á næst sjálfum járnauðnum
tilveru sína að þakka járnbrautinni vest-
ur til sjávar í Narvík, en í Kirkjunesi á
landsenda 'Noregs er það a. n. 1. finnskt
málmgrýti, scm út er flutt og selt á hcims-
markaði. Við það, að Norðmenn munu
næsta mannsaldur fá lítt takmarkaða
orku, hlýtur að takast fullvinnsla á mest-
öllum hráefnaauði, sem eystri og raforku-
minni norræn lönd selja enn út óunninn,
og sú breyting er citt af því, sem stækka
mun hlut Þrándheims og framar öllu
tækniforustunnar, scm þegar er mikil i
háskóla hans. Minni ég nú aftur á ráð-
herraumræður Norðurlandaráðs 1972 og
síðar um, að í fyrirrúmi cfnahagssam-
vinnu þurfi að vera rannsóknakjörsvið,
tengd háskólum og verkfræðistofnunum
hclztu borga, og norrænn upplýsinga-
banki um tækniþróun og valin svið heims-
viðskipta. Auk ríkishöfuðborganna allra
og Lundar (með Málmey) og Gautaborg-
ar yrði að tryggja Þrándheimi í þeim
cfnum vel mældan stórborgarskerf. Þá
stæði þrænzki háskólinn ekki að baki því,
sem bezt gerist i tækni í Evrópu (að und-
anskildum stórveldaleikföngum í flug- og
bcrtækni o. s. frv.).
Síðan ætti Nordek að sjá um, að há-
þróun þessi gagnist um leið við framfarir
og vcrksviðaskipting á háskólastigi í öðr-
um opinbcrum rannsóknarstofnunum,
sem verða í norðurhclft og Suður- og Vcst-
ur-Noregi, svo mcnn geti átt þrænzka há-
skólann að bakhjarli og íslendingar jafnt
scm Svíar vitjað þar uppsprcttulinda, sem
auðgi vísindalíf á mannfærri, féminni