Tímarit lögfræðinga - 01.03.2004, Side 33

Mannréttindadómstóll Evrópu hefur skýrt hugtakið refsingu í merkingu 1.
mgr. 7. gr. MSE þannig að það hafi sjálfstœtt inntak (e. autonomous concept).
Flokkun viðurlaganna að landsrétti hefur því ekki úrslitaþýðingu í þessu
samhengi.49 í dómi MDE, Engel o.fl. gegn Hollandi frá 8. júní 1976, lagði
dómstóllinn grunn að túlkun á hugtakinu „criminal charge“ (sök, sem hann er
borinn um refsivert brot) í merkingu 1. mgr. 6. gr. MSE en almennt hefur verið
litið til þessarar afmörkunar við skýringu hugtaksins refsing í 1. mgr. 7. gr.
sáttmálans.50 / fyrsta lagi ber að líta til flokkunar að landsrétti sem þó ræður
ekki úrslitum, eins og fyrr greinir. I öðru lagi verður að meta raunverulegt eðli
háttseminnar (the very nature of the offence). I þriðja lagi verður að meta
hversu þungbærar þær afleiðingar eru sem umrædd viðurlög kunna að hafa í för
með sér fyrir viðkomandi mann (the degree of severity of the penalty that the
person concemed risks incurring).51 í nýlegum dómi MDE, Vástberga Taxi
Aktiebolag og Vulic gegn Svíþjóð frá 23. júlí 2002, tók dómstóllinn fram að
annað og þriðja skilyrðið væri valkvætt. Væri því nægjanlegt til að 6. gr. MSE
yrði virk að háttsemin væri í eðli sínu refsiverð í merkingu sáttmálans eða að
hún gæti leitt til þess að manni yrði gert að sæta viðurlögum sem féllu almennt
undir svið refsiréttar vegna eðlis þeirra og alvarleika.521 málinu lagði dómstóll-
inn til grundvallar að almennt eðli (general character) tiltekins álags á vantalda
skattstofna (s. skattetillág, avgiftstillagg) og tilgangur þess (the purpose of the
penalties), sem væri bæði að hafa vamaðaráhrif og að refsa viðkomandi skatt-
aðila (which are both deterrent and punitive), væri nægjanlegt til að telja að um
sök um refsiverða háttsemi í merkingu 6. gr. MSE væri að ræða.
Telja verður að hafa megi hliðsjón af framangreindum sjónarmiðum við
túlkun á hugtökunum refsing og viðurlög í merkingu 1. mgr. 69. gr. stjskr. enda
er sérstaklega vísað til 7. gr. MSE í athugasemdum greinargerðar að baki
stjómarskrárákvæðinu.53
49 Sjá MDE, Engel o.fl. gegn Hollandi frá 8. júní 1976, mgr. 81, en þar segir svo: „If the
Contracting States were able at their discretion to classify an offence as disciplinary instead of
criminal, or to prosecute the author of a „mixed“ offence on the disciplinary rather than on the
criminal plane, the operation of the fundamental clauses of Articles 6 and 7 would be subordinated
to their sovereign will“.
50 Peer Lorenzen o.fl.: Den Europæiske Menneskeretskonvention, bls. 372.
51 Sjá Peer Lorenzen o.fl.: Den Europæiske Menneskeretskonvention, bls. 372-373, og Eiríkur
Tómasson: Réttlát málsmeðferð fyrir dómi. Bókaútgáfa Orators. Reykjavík (1999), bls. 40-41.
52 Sjá 78. mgr. dómsins þar sem segir: „[The second and third criteria] are altemative and not
cumulative: for Article 6 to apply by virtue of the words „criminal charge", it suffices that the
offence in question should by its nature be „criminal" from the point of view of the Convention, or
should have made the person concemed liable to a sanction which, by its nature and degree of
severity, belongs in general to the „criminal“ sphere".
53 Sjá nánar um viðhorf mín til samræmisskýringar mannréttindaákvæða stjómarskrárinnar við
ákvæði MSE, Róbert R. Spanó: „Ákvæði 1. mgr. 68. gr. stjómarskrárinnar um bann við
ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu", bls. 638-641.
27