Tímarit lögfræðinga - 01.03.2004, Blaðsíða 74

málaákvæði varðaði ekki þau tilvik er vátryggingaratburðinum væri valdið af ásetn-
ingi eða vangáratferli vátryggðs og því kæmi beiting 20. gr. FAL ekki til álita í mál-
inu.75
í þriðja dóminum, sem Selmer nefnir í þessu sambandi, reyndi enn á gildissvið 20.
gr. FAL.
NRT 1973:737 (NH)
Húftryggð ferja sökk þar sem hún lá við bryggju. Var orsök þess óljós. f dóminum
var talið líklegt að landfestar hefðu gefið sig og ferjan staðið á þurru, auk þess sem
snjóþyngsli á þilfari skipsins kynnu að hafa haft áhrif. Félagið bar fyrir sig skilmála-
ákvæði þess efnis að félagið væri laust úr ábyrgð ef rekja mætti tjón á skipinu til þess
að skipið hefði ekki verið haffært (þ.m.t. hefði eitthvað skort á tryggilegar landfest-
ar eða eftirlit með þeim) og vátryggður hefði vitað eða mátt vita það. Vátryggður hélt
því hins vegar fram að hér ætti regla 1. mlsl. 20. gr. FAL við og félagið bæri fulla
ábyrgð þar sem ekki væri um stórkostlegt gáleysi að ræða.
Hæstiréttur Noregs komst einróma að þeirri niðurstöðu að þrátt fyrir að 20. gr. FAL
væri sett til vemdar hagsmunum vátryggingartaka (sic - réttara er að telja það sett til
vemdar hagsmunum vátryggðs (auðkennt hér)), yrði að sýkna félagið, enda færi um-
rætt skilmálaákvæði ekki gegn nefndri lagagrein.76
Selmer telur að lesa megi út úr síðastgreindum dómi að ekki sé útilokað að 20. gr.
FAL verði beitt í tilvikum sem þessum og að vátryggður fái fullar bætur hafi hann ekki
sýnt af sér stórkostlegt gáleysi. Það sem hins vegar hafi ráðið niðurstöðunni í málinu
hafi verið að í raun sé enginn munur á umræddu tilviki og því að skip sé óhaffært, en í
vátryggingarsamningnum hafi verið kveðið á um að beita skyldi reglum um óhaffæmi
þegar landfestum væri ábótavant.77 Selmer nefnir að nokkru síðar hafi gengið dómur í
Eidsivating lagmannsrett er varðaði ákvæði í skilmálum húftryggingar bifreiðar, sem
innihélt undanþágu frá ábyrgð félagsins vegna tjóna sem yrðu er ekið var á slitnum
dekkjum. Vátryggður hafði ekið á slitnum dekkjum í hálku en vegna sérstakra aðstæðna
þótti það ekki verða metið honum til sakar. Akvæði skilmálanna var því ekki beitt eins
og á stóð rneð vísan til 20. gr. FAL.78 Árið 1979 gekk í Noregi dómur sem Selmer tel-
ur að markað hafi tímamót við mat þarlendra dómstóla á dulbúnum hegðunarreglum.79
NRT 1979:554 (NH)
Vátryggð lest valt í krappri beygju og við það skemmdust dráttarvagn, tengivagn
hennar og farmur. Vátryggður krafðist bóta bæði úr húftryggingu lestarinnar sem og
ábyrgðartryggingu vegna farmsins sem skemmdist í óhappinu. Samkvæmt skilmál-
um húftryggingarinnar skyldi félagið vera laust úr ábyrgð vegna tjóna sem rekja
mætti til bilunar eða galla á lestinni. Samkvæmt samsvarandi ákvæði í ábyrgðar-
75 Reifun byggð á Selmer, bls. 192.
76 Reifun byggð á Selmer, bls. 193.
77 Selmer, bls. 193. í 63. gr. VSL er regla um áhrif þess að vátryggt skip er óhaffært.
78 Dóntur Eidsivating lagmannsrett, þann 12. september 1978, Selmer, bls. 193-194.
79 Sjá einnig í þessu sambandi NOU 1987:24, bls. 73.
68