Tímarit lögfræðinga - 01.03.2004, Blaðsíða 152

félagið vilji draga úr hættunni á bruna af völdum reykinga á brunatryggðri fast-
eign og setji því varúðarreglu í skilmála sína þess efnis að bannað sé að reykja
í tilteknum hlutum hennar. Félagið gengur hins vegar lengra til að vemda hags-
muni sína og setur í varúðarregluna afdráttarlaust ákvæði þess efnis að engu
varði hver brýtur varúðarregluna, hvort sem það er vátryggður, gestir hans eða
óviðkomandi aðilar. Vaknar þá spumingin um gildi slíks ákvæðis. Ekki er við
dómaframkvæmd að styðjast að þessu leyti og kann það að vera til marks um
að vátryggingafélög hafi ekki séð ástæðu til að takmarka ábyrgð sína með þess-
um hætti. Færa má rök jafnt á móti og með samsömun í þessu tilviki og verða
hér rakin þau helstu.
í 1. mgr. 51. gr. VSL er gert ráð fyrir því að vanræksla þriðja manns á að
gæta varúðarreglu geti haft sömu áhrif á ábyrgð félagsins og vanræksla vá-
tryggðs. Er í því sambandi talað um að viðkomandi þriðja manni hafi verið
skylt „að gæta þess, að varúð þessi sé viðhöfð“. Hefur mikið verið ritað um
hverjir geti talist til þess hóps sem skylt getur talist að gæta slíkrar varúðar. I 2.
mlsl. 2. mgr. 51. gr. VSL segir efnislega að samningar þess efnis að félagið
skuli leyst úr ábyrgð í ríkari mæli en leiðir af 1. mgr. 51. gr. VSL hafi ekki gildi
að lögum.344 Má af því draga þá ályktun að ekki verði um frekari samsömun að
ræða eftir ákvæðum skilmála en leitt verður af áðumefndum orðum 1. mgr. 51.
gr. VSL. Selmer hallast að þessari niðurstöðu og telur að vátryggður skuli njóta
vemdar FAL þegar um er að ræða vanrækslu manns, sem er án tengsla við vá-
tryggðan, á að gæta varúðarreglna.345 Hins vegar mæli ekkert á móti „samsöm-
unarákvæðurrí* sem feli í sér „sanngjama“ afmörkun á því hverjir skuli gæta
fyrirmæla félagsins.346 Selrner nefnir einnig að ákvæði í þessa átt hafi verið
metin góð og gild í norskum dómurn, svo sem skilmálaákvæði bifreiðatrygg-
inga sem kveða á um að vanræksla þess, sem ábyrgur er fyrir vátryggðri bifreið,
verði lögð að jöfnu við vanrækslu vátryggðs, bæði að því er varðar aðgæslu var-
úðarreglna og eins þegar vátryggingaratburðinum er valdið af ásetningi eða
stórkostlegu gáleysi, eins og fram komi í RG 1974:689, sem reifaður er stutt-
lega hér að framan í kafla 4.13.1.347 Thoming Hansen er á sama máli og telur
að ekki verði um að ræða frekari samsömun þriðja manns og vátryggðs við van-
rækslu á að gæta varúðarreglna en beinlínis verður leidd af 51. gr. FAL.348
Á hinn bóginn má færa rök fyrir því að 1. mgr. 51. gr. VSL verði einmitt
skýrð á þann hátt að kveðið verði á um í skilmálum að vanræksla þriðja manns
á að gæta varúðarreglna verði lögð að jöfnu við vanrækslu vátryggðs í öðrum
tilvikum en leitt verður af greininni sjálfri. Samkvæmt 1. mgr. 51. gr. VSL kem-
344 Sjá Alþt. 1953 A, bls. 231. Á tilvitnuðum stað segir að umrætt ákvæði sé að ftnna í 3. mgr. 51.
gr. VSL, en það er eins og áður er getið í 2. mlsl. 2. mgr. 51. gr. laganna.
345 Selmer, bls. 207.
346 Selmer, bls. 219.
347 Selmer, bls. 213.
348 Thorning Hansen, NFT 1951. bls. 342-343.
146