Tímarit lögfræðinga - 01.03.2004, Qupperneq 75

tryggingunni skyldi félagið vera laust úr ábyrgð vegna tjóns sem rekja mætti til ófull-
nægjandi viðhalds á lestinni. Sýnt þótti að bremsur lestarvagnsins hefðu verið í
slæmu ástandi, en óljóst var hvort rekja mætti tjónið að einhverju leyti til þess. Fé-
lagið neitaði greiðslu úr báðum tryggingunum með vísan til nefndra skilmálaákvæða.
Hélt félagið því fram að ákvæðin fælu í sér hlutlæga takmörkun á ábyrgð þess, en bar
aftur á móti ekki fyrir sig að um sök væri að ræða af hálfu vátryggðs við vanrækslu
á viðhaldi vagnsins.
Hæstiréttur Noregs var einróma í þeirri niðurstöðu sinni að félaginu væri skylt að
greiða vátryggingarbætur vegna tjónsins. Taldi dómurinn óvíst að ástand bremsubún-
aðar hefði haft áhrif á tjónið, en tók fram að ekki væri nauðsynlegt að taka beina af-
stöðu til þess. Talið var að vátryggður skyldi fá tjón sitt bætt úr báðum tryggingun-
um þrátt fyrir að rekja mætti tjónið til ástands lestarinnar, enda vœru umrœdd ákvœði
ósamrýmanleg þeim hagsmunum vátryggðs sem tryggðir vœru með ófrávíkjanlegum
reglum FAL. Ákvæði skilmálanna virtust byggja á hlutlægum atriðum, en í þeim
fælist hins vegar vísun til þátta sem yfirleitt mœtti rekja til vanrœkslu vátryggðs af
einum eða öðrum toga. Yrði því að skýra ákvæði skilmálanna með hliðsjón af regl-
um FAL.
Félagið hafði einnig vísað máli sínu til stuðnings til dómanna í NRT 1963:1164
(NH) og NRT 1965:437 (NH) þar sem sambærileg ákvæði höfðu verið talin gild eft-
ir orðanna hljóðan. í dóminum segir hins vegar að í báðum síðastnefndum málum
hefði vátryggður sýnt af sér gáleysi og væri niðurstaða málsins því ekki í andstöðu
við þá dóma. Viðvíkjandi því hvaða ákvæði laganna heimiluðu að víkja til hliðar um-
ræddum ákvæðum segir í dóminum að ekki væru efni til þess að beita 20. gr. FAL í
þessu sambandi. Það færi hins vegar gegn meginreglu ófrávíkjanlegra reglna FAL að
félagið væri laust úr ábyrgð í þessu tilviki þar sem ekki væri um gáleysi að ræða af
hálfu vátryggðs. Umrædd skilmálaákvæði hefðu því ekki gildi gagnvart vátryggðum
samkvæmt orðanna hljóðan, heldur losnaði félagið einungis úr ábyrgð ef vátryggður
hefði sýnt af sér sök eins og ófrávíkjanleg ákvæði FAL gerðu að skilyrði.
Þar sem félagið hafði hins vegar ekki borið fyrir sig að vátryggður hefði sýnt af sér
sök var ekki þörf á því að taka afstöðu til þess hvort atvikið varðaði reglur FAL um
aukna áhættu, varúðarreglur eða að atburðinum væri valdið af ásetningi eða van-
gáratferli vátryggðs.80
Selmer kveður Hæstarétt Noregs hafa tekið nýja stefnu með dóminum frá 1979, eink-
um að því er varðar tvö atriði, þ.e. annars vegar með því að slá því föstu að „dulbúnum
hegðunarreglum" verði ekki beitt ef vátryggður hefur ekki sýnt af sér sök og hins veg-
ar að ekki sé nauðsynlegt að benda á eitt tiltekið ákvæði FAL þegar slíkum skilmála-
ákvæðum er vikið til hliðar, heldur nægi að talið verði að ákvæðið gangi gegn megin-
reglu lagannaf1
80 Reifun byggð á Selmer. bls. 194.
81 Selmer, bls. 195. Deila má um hvort rétt sé að telja að umræddu skilmálaákvæði hafi í raun ver-
'ð „vikið til hliðar“. Telja má réttara að segja að það hafi verið skýrt með hliðsjón af ófrávíkjanleg-
um reglum FAL og að félagið hafi þ.a.l. ekki getað borið það fyrir sig eftir orðanna hljóðan.
69