Tímarit lögfræðinga - 01.03.2004, Blaðsíða 131

undanþágu vegna stríðs, sem landfræðilegar takmarkanir á gildissviði trygging-
arinnar ellegar takmarkanir á gildissviði hennar í tíma.277 Slík skýring myndi
leiða til sömu niðurstöðu.
Hér ber á hinn bóginn að hafa í huga að jafnt ákvæði í hérlendum sem er-
lendum skilmálum undanskilja jafnan tjón af völdum stríðs eða vegna stríðs
o.s.frv. og ber félagið því ábyrgð samkvæmt þeim eftir orsakareglu.278 Ahrif
orðalags ákvæðanna að þessu leyti eru hins vegar óljós. Lyngs0 telur t.d. að
ákvæði í skilmálum slysatryggingar sem undanþiggja ábyrgð félagsins slys,
sem verða á meðan (indtruffet under) á könnunarleiðangri stendur, beri að skýra
þannig að aðeins sé undanþegin sú sérstaka áhætta sem í slíkum ferðum felst.
Verði slysatryggður t.a.m. fyrir slysi sem ekki tengist þeirri áhættu hafi það eng-
in áhrif á bótarétt vátryggðs.279 Lyngs0 skýrir þessa niðurstöðu sína hins vegar
ekki frekar, svo sem hvort hún verði reist á almennum skýringar- og túlkunar-
reglum vátryggingaréttar, á grundvelli 36. gr. SML, eða hvort orðasambandið
„indtruffet under“ sé einfaldlega of veikt til að félagið geti borið það fyrir sig
sem fullkomna undanþágu vegna alls þess sem gerist á meðan á leiðangri stend-
ur. Rétt er að ítreka að almennt verður talið að hlutlægar ábyrgðartakmarkanir
hafí gildi eftir orðum sínum óháð því hvort orsakasamband er fyrir hendi, eins
og Lyngs0 bendir reyndar sjálfur á.280 Hins vegar má vissulega styðja niður-
stöðu hans við sanngimisrök, enda má vátryggður ætla að hann njóti vemdar
tryggingarinnar vegna tjóna sem ekki eiga rætur að rekja til þeirrar sérstöku
áhættu er í hinni undanþegnu athöfn felst, nema að annað sé skýrt tekið fram.
Hins vegar verður ekki séð að ófrávíkjanlegar reglur VSL standi í vegi fyrir því
að félagið undanþiggi sig til dæmis ábyrgð vegna slysa sem verða á ferðalagi
slysatryggðs til stríðshrjáðra landa. Sem landfræðileg takmörkun á gildissviði
tryggingarinnar yrði slík takmörkun alla jafna að teljast hafa fullt gildi gagnvart
vátryggðum, svo fremi sem skýring orðsins „stríðshrjáð" veldur ekki vafa.
277 Hellner, (1955), bls. 12.
278 Sörensen, (1990). bls. 206 og Lyngsö, (1994), bls. 285. Sörensen nefnir að auk þess þurfi vá-
tryggingaratburðurinn að vera sennileg afleiðing hinnar undanþegnu áhættu og leggur í því sam-
bandi áherslu á fjarlægð stríðsátaka bæði í tíma og rúmi. A sama máli er Vinding Kruse: „-
Adækvans í erstatningsretten og forsikringsretten". Juristen 1963, bls. 138. Um skilgreiningu hug-
taksins stríð, sjá Sörensen, (1990), bls. 206 og Lyngsö, (1994), bls. 285 og áfram. Af dómum næg-
ir að nefna U 1944:951 (0LD) (slysatryggður lést þegar bygging var sprengd af hryðjuverkamönn-
um á stríðsárunum, talið falla undir undanþágu skilmála vegna stríðs), U 1946:1238 (HD) (slysa-
tryggður skotinn til bana af þýskum hryðjuverkasamtökum á stríðsárunum, talið falla undir undan-
þágu skilmála vegna stríðs) og U 1946:1259 (HD) (slysatryggður varð fyrir slysaskoti frá þýsku
lögreglunni á stríðsárunum, talið falla undir undanþágu skilmála vegna stríðs).
279 Lyngsö, (1994), bls. 816.
280 Lyngsö, (1994), bls. 33. Hins vegar verður vitaskuld talið að slíkt orsakasamband verði að vera
fyrir hendi þegar undanþegin eru tjón „af völdum" tiltekinnar áhættu eða ef skilmálaákvæði gerir
með einhverjum öðrum hætti ráð fyrir orsakasambandi milli viðkomandi aðstæðna og vátrygging-
aratburðarins.
125