Tímarit lögfræðinga - 01.03.2004, Blaðsíða 144

gangur vátryggingafélaga í öndverðu með setningu skilmálaákvæðisins, enda
þekkjast mörg dæmi þess úr framkvæmd að vátryggingafélög hafa greitt slysa-
tryggingarbætur til fólks senr hlotið hefur tímabundna eða varanlega örorku í
kjölfar líkamsárása.
Hvað sem öðru líður má með hliðsjón af almennu orðalagi skilmálaákvæða,
sem undanþiggja félagið ábyrgð vegna handalögmála o.s.frv., taka undir skoð-
anir þeirra fræðimanna, sem telja að félagið verði því aðeins laust úr ábyrgð að
fyrir hendi sé orsakasamband á milli þeirrar sérstöku áhættu, sem í viðkomandi
athöfnum felst, og vátryggingaratburðarins. Sú skoðun kemur raunar einnig
fram í framangreindum dómi Hæstaréttar þrátt fyrir að ekki verði séð að sér-
staklega hafi reynt á það í málinu. Standa til þess sanngimisrök, enda má vá-
tryggður ætla að hann njóti vemdar tryggingar sinnar þegar orsök vátrygging-
aratburðarins er ekki að rekja til þeirrar sérstöku áhættu sem í athöfnum hans
felst.
A hinn bóginn verður ekki séð að það stangaðist beinlínis á við ófrávíkjan-
legar reglur VSL ef með skýrum hætti væri til dæmis kveðið á um í skilmálum,
að slysatrygging gilti ekki í hnefaleikasölum, í fjallgöngum eða flugvélum
o.s.frv. og bemm orðum tekið fram að það væri óháð orsök vátryggingaratburð-
arins. Mætti líta á slík ákvæði sem landfræðilegar takmarkanir á gildissviði
tryggingarinnar, eða jafnvel takmarkanir á gildissviði hennar í tíma, og þar af
leiðandi gild óháð ófrávíkjanlegunr reglum VSL. Vátryggðum mætti í öllu falli
vera Ijóst að hann nyti ekki vemdar vátryggingarinnar á meðan hann stundaði
tilteknar athafnir. Ef öll slys, sem yrðu á meðan á fjallgöngu stæði, væru und-
anþegin ábyrgð félagsins með skýrum hætti í skilmálum slysatryggingar væri
aðstaðan svipuð þeirri og væri í skilmálum tryggingarinnar kveðið á um að
tryggingin gilti aðeins á íslandi. Vátryggðum mætti í því tilviki vera Ijóst að
hann nyti ekki vemdar tryggingarinnar þegar hann stundaði fjallgöngu.318
4.13 Samsömun (identifikation) vátryggðs og þriðja manns
Eitt erfiðasta úrlausnarefnið í tengslum við hlutlægar ábyrgðartakmarkanir,
en jafnframt það sem hvað rninnst hefur verið ritað um, lýtur að því í hversu
rrkum mæli félagið getur með bindandi hætti kveðið á um það í skilmálum að
hegðun þriðja manns hafi sömu áhrif á bótarétt vátryggðs og hegðun hans sjálfs.
Til nánari skýringar má hugsa sér skilmálaákvæði þess efnis að öll hegðun nán-
ar tilgreinds manns, N.N., yrði lögð að jöfnu við hegðun vátryggðs. Hér er
318 Þar sem hér er á því byggt að niðurstaðan geti ráðist af orðalagi viðkomandi skilmálaákvæðis,
felur það í raun í sér að félaginu geti verið heimilt að takmarka ábyrgð sína á hlutlægan hátt, sé það
gert á nægilega skýran hátt. Það verður ekki talið fara gegn þeirri meginreglu, sem kom fram í kafla
3.3, að orðalag skilmálaákvæða skuli ekki vera ráðandi við mat á því hvort þau beri að skýra með
hliðsjón af ófrávíkjanlegum reglum VSL. Sú meginregla felur í sér að félagið skuli ekki komast hjá
beitingu nefndra reglna VSL með því einu að orða ákvæðin lfkt og um hlutlæga ábyrgðartakmörk-
un sé að ræða. Um skilmálaákvæði sem varða handalögmál sjá einnig Viðar Lúðvíksson, Lög-
mannablaðið 2001.2. tbl., bls. 19-22.
138