Tímarit lögfræðinga - 01.03.2004, Síða 86

ákvæði og því sem reyndi á í dóminum í ASD 1954:154 (0LD). Það má því
færa rök fyrir því að skýra beri slík ákvæði með hliðsjón af reglum VSL um
rangar upplýsingar við samningsgerð. Hér kemur hins vegar annað til. Málið
horfir öðruvísi við sé litið á það út frá reglum um þau tímamörk sem vátrygg-
ingaratburðurinn er miðaður við í sjúkratryggingum. Þegar ekki er á annan veg
samið gildir tjónsorsakaregla 120. gr. VSL um afleiðingar slysa og sjúkdóma
sem vátrygging tekur til. Samkvæmt henni falla sjúkdómar, sem koma upp á vá-
tryggingartímabilinu, undir trygginguna. Með orðunum „koma upp“ verður
jafnan talið að átt sé við þau tímamörk þegar sá sem tryggður er uppgötvaði eða
hefði átt að uppgötva fyrstu einkenni sjúkdóms eða greina hefði mátt þau við
læknisskoðun. Þannig skiptir ekki máli hvort viðkomandi var smitaður fyrir
þann tíma.117 Þegar skilmálaákvæði undanþiggur ábyrgð félagsins sjúkdóma
sem sýna einkenni fyrstu 30 daga eftir töku tryggingarinnar, má færa rök fyrir
því að í ákvæðinu felist einungis takmörkun á ábyrgð félagsins í tíma sem er
hlutlæg ábyrgðartakmörkun, enda sé félagið í raun aðeins að kveða á um að
tryggingin taki ekki gildi fyrr en 30 dögum eftir töku hennar og sjúkdómar sem
„koma upp“ á þessu 30 daga tímabili falli því utan gildissviðs hennar. Nefnd
sem vann að endurskoðun norsku laganna um vátryggingarsamninga hefur enda
talið slíkt ákvæði gilt eftir orðanna hljóðan, ólíkt „hlutlægum heilsuákvæð-
um“.118
Þrátt fyrir það sem hér hefur verið sett fram er ljóst að umrædd undanþágu-
ákvæði vegna sjúkdóma eru veruleg takmarkatilvik. Hér togast nefnilega á
ófrávíkjanlegar reglur 4.-10. gr. VSL annars vegar og viðurkenndur réttur fé-
lagsins til að semja um upphaf og lok tryggingar sinnar hins vegar, svo sem
nánar verður fjallað um í köflum 3.9.3 og 4.5. Veigamikil rök mæla vitaskuld
með því að félaginu sé heimilt að semja um að upphaf tryggingarverndar mið-
ist við tiltekinn dag, enda sé „vátryggingarandlagið“ (sá „er líf hans eða heil-
brigði er tryggt“, sbr. 121. gr. VSL, sbr. og kafla 3.9.2) þá í tilteknu, þekktu
ástandi. Að sama skapi má telja óeðlilegt að félagið verði bundið við tryggingu
sem það tók að sér „í góðri trú“ þegar vátryggingaratburðurinn hafði í raun þeg-
ar orðið, þ.e. viðkomandi einstaklingur bar þá þegar tiltekinn sjúkdóm. Líkja
mætti því við að félaginu væri gert skylt að standa við brunatryggingu vegna
húss sem þegar var brunnið þegar samningur um trygginguna var gerður. Segja
má að regluverk 3. mgr. 10. gr. VSL falli einfaldlega ekki vel, í það minnsta
ekki að þessu afmarkaða leyti, að því óskráða grundvallarsjónarmiði vátrygg-
ingaréttar að félagið verði með einhverjum sanngjömum hætti að geta samið
117 Alþt. 1953 A, bls. 245; Christrup: „Aftaler om syge- og ulykkesforsikring“. Juristen 1941, bls.
167 og Sflrensen, (1990), bls. 134-135 og 213 og (2002), bls. 118-119, 123-124 og 464.
118 NOU 1983:56, bls. 79. Áðumefndur dóntur Hæstaréttar Danmerkur frá 29. júní 1998 virð-
ist byggja á sömu sjónarmiðum. Til hliðsjónar má einnig benda á dóm Hæstaréttar Islands frá
10. október 2002 í málinu nr. 118/2002 sem virðist ganga í sömu átt, en dómurinn er reifaður stutt-
lega í kafla 3.9.3 hér á eftir.
80