Tímarit lögfræðinga - 01.03.2004, Side 159

Fræðimönnum hefur orðið tíðrætt um ímyndað ákvæði í skilmálum inn-
brotsþjófnaðartryggingar sem kveður á um að tryggingin taki til verðmæta sem
geymd eru í peningaskáp (eða á annan öruggan hátt). Hellner telur að slíkt
ákvæði feli í sér hlutlæga takmörkun á ábyrgð félagsins að því leyti sem það
varðar afmörkun vátryggingarandlagsins og beiting þess sé því óháð sök vá-
tryggðs eða því hvort hann getur sýnt fram á að verðmætunum hefði verið stolið
þrátt fyrir að þau hefðu verið geymd í peningaskáp. Þá verði einnig að telja slíkt
ákvæði til hlutlægra ábyrgðartakmarkana ef viðkomandi félag vátryggir aðeins
muni sem geymdir eru í peningaskápum. I öðrum tilvikum verði að meta
ákvæðið með hliðsjón af reglum FAL um aukna áhættu ef möguleiki hefði ver-
ið að tryggja muni, sem geymdir eru utan peningaskáps, gegn greiðslu hærra ið-
gjalds, en ella sem varúðarreglu.366 Lpken er á svipaðri skoðun og telur að
ákvæðið geti þjónað þeim tilgangi að afmarka vátryggingarandlagið og í því til-
viki falli verðmæti utan skápsins því utan gildissviðs tryggingarinnar. Þegar vá-
tryggingarandlagið væri nægjanlega afmarkað á annan hátt yrði hins vegar lit-
ið á ákvæðið út frá reglum FAL um aukna áhættu.367 Schmidt telur hins vegar
ákvæðið fela í sér „dulbúna hegðunarreglu“ og því eigi það undir ófrávíkjanleg-
ar reglur FAL.368 Ekki virðist Schmidt gera ráð fyrir neinni undantekningu þar
á.
Að vissu marki má taka undir skoðanir þeirra Hellner og Lpken. Félaginu er
nauðsyn á að geta afmarkað á tiltölulega skýran hátt andlag vátryggingar. Ef
nauðsynlegt getur talist í því sambandi að hafa hliðsjón af ákvæði skilmálanna
um staðsetningu munanna má telja eðlilegt að ákvæðið falli utan gildissviðs
ófrávíkjanlegra reglna VSL. I öðrum tilvikum verður að telja að ákvæðið falli
undir ófrávíkjanlegar reglur VSL, enda feli ákvæðið í sér vísun til aðgæslu vá-
tryggðs. Hér verður hins vegar vikið frá skoðunum Hellner og Lpken að því
leyti að fremur verður talið að um varúðarreglu sé að ræða en að reglur VSL
um aukna áhættu eigi við. Er það og í samræmi við niðurstöðu dönsku áfrýjun-
amefndarinnar í vátryggingamálum í AK:102 þar sem skilmálaákvæði, sem
mælti fyrir um geymslu utanborðsmótors af báti á læstum stað, var talið fela í
sér varúðarreglu í skilningi 51. gr. FAL.369 Telja má þá niðurstöðu eðlilega,
enda er ákvæðið ekki eðlisólíkt ákvæðum um viðhald vátryggðs munar og
ákvæðum í innbrotsþjófnaðartryggingu sem kveða á um að gluggar og dyr skuli
vera forsvaranlega læst. Þá getur vanræksla vátryggðs á að gæta fyrirmælanna
haft svipaðar afleiðingar í för með sér. Má því á sama hátt telja eðlilegt að fé-
lagið sé laust úr ábyrgð nema að sýnt verði fram á að vanræksla á að geyma
verðmætin í samræmi við ákvæði skilmála hafi ekki haft áhrif á að vátrygging-
aratburðurinn gerðist eða hve víðtækar afleiðingar hans urðu, svo að notað sé
366 Hellner, (1955), bls. 62-63.
367 Löken, bls. 35-36.
368 Schmidt, bls. 190-191 og 197.
369 Sjá t.d. Lyngso, (1994), bls. 301.
153