Tímarit lögfræðinga - 01.03.2004, Blaðsíða 121
4.5 Sjúkdómar
í skilmálum sjúkratrygginga á Norðurlöndunum er jafnan að finna ákvæði
þess efnis að tryggingin taki ekki til sjúkdóma sem sá sem tryggður er hafði fyr-
ir töku tryggingarinnar. Fjallað var stuttlega um skýringu slíkra ákvæða í köfl-
um 3.5 og 3.9.3. Eins og þar kom fram hefur Hæstiréttur Danmerkur talið sam-
bærilegt skilmálaákvæði til hlutlægrar takmörkunar á ábyrgð félagsins og þ.a.l.
óháð ófrávíkjanlegum reglum FAL. Vissulega má deila um þá niðurstöðu.
Hvað varðar ákvæði í skilmálum íslenskra vátryggingafélaga kann málið þó
að horfa öðruvísi við sökum smávægilegs orðalags- og efnismunar á ákvæðum
sjúkratryggingar hér á landi og t.d. í Danmörku. Þannig segir í dæmigerðum
skilmálum slysa- og sjúkratryggingar hér á landi: „Vátryggingin nær ekki til: ...
Sjúkdóms semfyrst sýndi einkenni á tímabili þegar vátryggingin var úr gildi,
nema að félagið hafi vitað um sjúkdóminn ...“ (auðkennt hér).248 Segja má að í
ákvæðinu felist síður skírskotun til vitneskju (góðrar trúar) vátryggingartaka en
eins og það er orðað t.a.m. í Danmörku, en fremur skírskotun til hlutlægra at-
riða, þ.e. einkenna sem sjúkdómur hefur áður sýnt. Að óreyndu hefði því mátt
ætla að enn sterkari rök stæðu til þess að telja þetta skilmálaákvæði fela í sér
hlutlæga ábyrgðartakmörkun en t.a.m. ákvæði sem undanþiggur félagið ábyrgð
vegna allra fyrri sjúkdóma þess sem tryggður er. Samkvæmt því myndi huglæg
afstaða vátryggingartaka ekki koma vátryggðum til góða. í greinargerð með til-
lögum til breytinga sænsku FAL var hins vegar talið að ákvæði sem þessi bæri
að skýra með hliðsjón af reglum laganna um rangar upplýsingar við samnings-
gerð.249 Gengið er út frá sömu forsendum í H 1997 1808:
Vinnuveitandi E tók sjúkratryggingu hjá vátryggingafélaginu S fyrir starfsmenn sína
árið 1990 og var E þar á meðal. Vegna töku viðbótartryggingar veitti E skrifleg svör
um heilsufar sitt á til þess gerðu eyðublaði, sem dagsett var 16. júlí 1991, og svaraði
þar m.a. þeirri spumingu neitandi hvort hann hefði sjúkdóm í beinum, liðum eða
vöðvum, en játandi spumingu um hvort hann væri fullkomlega heilsuhraustur og
vinnufær. Arið 1992 greindist E með hryggikt (ekki hrygggikt. Innskot höfundar). S
neitaði greiðsluskyldu vegna vátryggingarinnar með vísan til ákvæðis í skilmálum
hennar, sem kvað á um að vátryggingin næði ekki til sjúkdóms sem fyrst hefði sýnt
einkenni áður en vátryggingin gekk í gildi, nema að félagið hefði um hann vitað við
gildistöku vátryggingarinnar, en veitt hana þrátt fyrir það. Sótti E þá S til greiðslu
bóta úr vátryggingunni.
í dómi Héraðsdóms Reykjavíkur var lagt til grundvallar að E hafði leitað til heimil-
islæknis árið 1988 vegna óþæginda í baki, auk þess sem læknisvottorð báru um að
hann hefði þjáðst af bakverkjum það árið. Segir í dóminum að E hafi þegar árið 1988
248 Tilvitnunin er úr dæmigerðum vátryggingarskilmálum fyrir sjúkra- og slysatryggingu hjá ís-
lensku vátryggingafélagi.
249 SOU 1986:56, bls. 328 og áfram. Á svipaðri skoðun er Hellner, sbr. Hellner, (1965), bls. 162.
Hugsanlega er Sðrensen á annarri skoðun. Hann gerir í það minnsta ekki sérstaka athugasemd varð-
andi skilmálaákvæði í sjúkratryggingu sem undanþiggur félagið ábyrgð vegna sjúkdóma sem sýnt
höfðu einkenni síðustu 12 mánuði fyrir töku tryggingarinnar, sbr. Sprensen, (1990), bls. 134.
115