Tímarit lögfræðinga - 01.03.2004, Blaðsíða 125

balle telur einnig að beita skuli 51. gr. FAL um ákvæðin, en hann telur hins veg-
ar að réttmætur notandi bifreiðar sé sá sem gæta skal varúðar í samræmi við
nefnda lagagrein. Verði bifreiðinni hins vegar stolið verði þjófurinn ekki talinn
sá sem gæta skal þeirrar varúðar og fengi vátryggður því fullar bætur, að öðr-
um skilyrðum uppfylltum, þrátt fyrir að þjófurinn ylli tjóni á bifreiðinni í öl-
æði.256 Hellner telur ekki unnt að gefa almenna reglu um heimfærslu ölvunar-
ákvæða en segir það velta á mati í hverju tilviki, þar sem orðalag ákvæðisins
ráði nokkru.257
Samkvæmt skoðunum yngri fræðimanna á Norðurlöndum ber að skýra ölv-
unarákvæði með hliðsjón af 20. gr. VSL. Styðjast skoðanir þeirra við dóma-
framkvæmd, einkum í Danmörku og Noregi. Amljótur Bjömsson nefnir að
ákvæði um ölæði hafi verið talin til beinna takmarkana á ábyrgð félagsins, en
að ekki verði fallist á þá skoðun.258 Hann bendir á að „ölvunarákvæði“ séu orð-
uð á mismunandi hátt, þannig hafi sum að geyma orsakareglu, en önnur undan-
þiggi félagið fortakslaust ábyrgð vegna tjóns sem verður þegar ökumaður bif-
reiðar er ölvaður. Amljótur telur að yfirleitt skuli ekki líta á ákvæðin sem var-
úðarreglur í skilningi 51. gr. VSL heldur beri að skýra þau með hliðsjón af 20.
gr. laganna.259 Á sömu skoðun eru Selmer, Sprensen og Lyngsp, en Lyngsp
nefnir auk þess að orðalag ákvæðanna breyti engu um heimfærslu þeirra.260
í dómum Hæstaréttar hefur verið vísað til 20. gr. VSL í málum sem varða
beitingu ölvunarákvæða í skilmálum vátryggingafélaga.
H 1968 1146
K, sem slysatryggður var hjá vátryggingafélaginu B, drukknaði. I skilmálum trygg-
ingarinnar sagði að félagið bætti ekki „slys, sem tryggði verður fyrir ... undir áhrif-
um áfengis“. í dómi sjó- og verslunardóms Hafnarfjarðar var B sýknað af kröfu um
greiðslu vátryggingarbóta með vísan til nefnds ákvæðis skilmálanna sem túlkað var
í samræmi við 20. gr. VSL. Hæstiréttur komst að sömu niðurstöðu, en með þeim rök-
stuðningi að telja yrði „í ljós leitt, að orsakir slyssins megi rekja til ölvunar ... K ...
og stórkostlegs gáleysis hans. Samkvæmt því og með hliðsjón af reglum 124. gr. Iaga
nr. 20/1954, sbr. 20. gr. sömu laga, varð slys þetta eigi með þeim hætti, að skylt sé
að bæta það samkvæmt almennum reglum um slysatryggingar ... “,261
256 Sindballe, (1948), bls. 105 og 111-112.
257 Hellner, (1965), bls. 378. Hann telur að ákvæðin falli hvorki vel að reglum FAL um aukna
áhættu né að regluverki varúðarreglna. Þá telur hann að við túlkun ákvæðanna í sænskum skilmál-
um, sem frábrugðnir eru ákvæðum í hérlendum skilmálum, skipti litlu máli hvort þau teljist hlut-
lægar ábyrgðartakmarkanir eða varúðarreglur þar sem beitt yrði orsakareglu í einhverri mynd í báð-
um tilvikum, sbr. Hellner, (1955), bls. 60.
258 Arnljótur Björnsson, TL 1969, bls. 24 og (1986), bls. 57-58.
259 Arnljótur Björnsson, (1986), bls. 65 og (1988), bls. 152-153.
260 Selmer, bls. 239-240; Sorensen, (1990), bls. 174-175, 179 og 199 og (2002), bls. 165 og 439
og Lyngsó, (1992), bls. 135 og (1994), bls. 246, 685 og 813.
261 Reifun byggð á DÍV.
119