Tímarit lögfræðinga - 01.03.2004, Blaðsíða 176

til dönsku skilmálanna, Dansk Söforsikrings Konvention frá 1924 með síðari
breytingum, sem verulega hafa komið við sögu og koma enn í tryggingum ís-
lenskra skipa. Því verður hér á eftir einungis fjallað um ITC skilmálana ensku
og Norwegian Marine Insurance Plan, sem ég kalla hér eftir norsku skilmálana.
Þeir voru síðast endurskoðaðir árið 1996 og gefnir út árið 2002 ásamt athuga-
semdum, en að því er ITC ákvæðin snertir nær samanburður milli skilmálanna
einungis til reglnanna frá 1.10. 1983 og 1.11. 1995.
2. GRUNDVALLARREGLUR
I upphafi snerust umræðumar um réttarsamband, áhættur, sem tryggt er
gegn, og sönnunarbyrði. Um ensku ITC reglumar er þetta að segja.
Lykillinn að því að ákveða hvort um bótaskylda kröfu sé að ræða er sá að
sannreyna hina næstu (proximate) orsök tjónsins eða skemmdanna á skipinu, og
er þar átt við þá orsök sem er ráðandi og yfirgnæfandi í því að valda tjóninu.
Hafi tjónið orðið af slíkri næstu (proximate) ástæðu, sem tryggingarskilmálam-
ir ná til, þá er tjónið bótaskylt að teknu tilliti til eigináhættu og annarra ákvæða
sem kunna að skerða bótaskylduna. Fjarlæg (remote) orsök, þótt átt hafi þátt í
tjóninu, kemur almennt ekki til álita.
3. SÖNNUNARBYRÐI
Hinn tryggði verður að sanna að tjón hafi orðið á gildistíma tryggingarinn-
ar af ástæðum sem tryggingin nær til. Velji vátryggjandi að bera fyrir sig und-
anþáguákvæði skírteinisins verður hann að sanna að tjónið hafi orðið af næstu
(proximate) ástæðu sem undanþegin er í samningnum. Slíkar orsakir gætu ver-
ið að tjónið hafi orðið vegna eðlilegs slits eða hafi orðið vegna viljandi mistaka
hins tryggða eða af hemaðarástæðum, sem allt er undanþegið í ITC reglunum.
í bók hins þekkta fræðimanns Amold, Law on Marine Insurance and Aver-
age, segir að hin almenna regla sé sú, að sé dómstóll í nokkrum vafa um hvort
tjón hafi orðið af bótaskyldri ástæðu, skuli líta svo á að hinum tryggða hafi mis-
tekist að fullnægja sönnunarbyrði sinni um að tryggingin nái til tjónsins og því
beri að sýkna hið stefnda vátryggingafélag.
4. TVÆR SAMVERKANDI ORSAKIR
Um þann vanda sem rís þegar tvær samverkandi orsakir valda sama tjóninu
kom fram sú meginregla að hafi báðar orsakir haft sama vægi í að valda tjón-
inu, og önnur þeirra er bótaskyld, skuli tjónið bætt, nema hin orsökin sé sérstak-
lega undanþegin í samningnum. I þessu sambandi var sérstaklega vísað til dóms
frá 1984 í máli vegna tjóns á M.S. Miss Jay Jay. Verði tjónið hins vegar af tveim
ástæðum, annarri sem bótaskyld er en hinni sem sérstaklega er undanþegin í
skilmálunum, verði vátryggjendur sýknaðir, sbr. dóm í máli Samuel and Co.
gegn Dumas frá 1924.
Vandinn við túlkun á enskum vátryggingarskilmálum er sá að ekki er nægi-
legt að líta einvörðungu til ITC reglnanna, sem að framan eru nefndar, heldur
170