Tímarit lögfræðinga - 01.03.2004, Blaðsíða 100

túlkun á því hverjum beri að gæta þess að varúðin sé viðhöfð skv. 51. gr.
FAL.167
Eins og áður var getið telur Hellner að ekki eigi öll skilmálaákvæði, sem varða
hegðun vátryggðs eða annarra, undir ófrávíkjanlegar reglur FAL. Hins vegar
megi styðjast við þá leiðbeiningarreglu að skilmálaákvæði, sem lýsa tiltekinni
hegðun vegna beinna tengsla hennar við hættuna á tjóni, skuli jafnan telja til var-
úðarreglna. Slík ákvæði verði þó að telja hlutlægar ábyrgðartakmarkanir að því
leyti sem þau varða afmörkun vátryggingarandlagsins, sé það ekki gert á annan
fullnægjandi hátt. Standi hegðunarreglur ekki í neinu sambandi við hættuna á
tjóni verði þær hins vegar ekki taldar varúðarreglur í skilningi FAL. Sem dæmi
nefnir Hellner að ákvæði í skilmálum rekstrarstöðvunartryggingar fyrirtækis, sem
kveður á um að félagið sé laust úr ábyrgð ef bókhaldi fyrirtækisins er ábótavant,
geti ekki talist varúðarregla, þar sem það sé ekki í neinum tengslum við hættuna
á tjóni. Hér sé félagið aðeins að tryggja forsendur bótaútreiknings ef til hans kæmi
og þurfi því ekki að sýna fram á sök af hálfu vátryggðs. Þá nefnir Hellner að telja
verði skilmálaákvæði hlutlæga takmörkun á ábyrgð félagsins sé tilgangur þess að
afmarka landfræðilegt gildissvið tryggingarinnar, þrátt fyrir að í ákvæðinu felist
vísun til hegðunar þeirra sem hlut eiga að máli. Að öðru leyti telur Hellner ill-
mögulegt að gefa almenna reglu um það hvenær skilmálaákvæði geti talist hlut-
læg ábyrgðartakmörkun þrátt fyrir að í því felist kröfur um hegðun eða skyldur.
Þar geti niðurstaðan oltið á venju á viðkomandi tryggingarsviði. Hellner bendir á
að erfitt sé að setja öll skilmálaákvæði, er leggja skyldur á vátryggðan, undir sama
hatt en auk þess standi ekki rök til þess að heimila félaginu ótakmarkað frelsi til
að takmarka ábyrgð sína utan þeirra tilvika er falla undir gildissvið FAL.168
Sörensen gerir ekki tilraun til þess að orða almenna reglu í þessum efnum,
en nefnir skilmálaákvæði í innbrotsþjófnaðartryggingu sem kveða á um að vá-
tryggð fasteign skuli vera forsvaranlega læst, og skilmálaákvæði í innbústrygg-
ingu sem kveða á um að reiðhjól skuli læst með viðurkenndum lás, sem dæmi
um varúðarreglur í skilningi 51. gr. FAL. Telur hann síðamefnda ákvæðið sam-
bærilegt skilmálaákvæði í bifreiðatryggingu, sem undanþiggur félagið ábyrgð
vegna tjóns sem verður er bifreiðinni er ekið af manni sem ekki hefur ökuskír-
teini. Hann telur einnig að kveði skilmálaákvæði sjálft á um að það sé varúðar-
167 Drachmann Bentzon og Christensen, (1952), bls. 294. Til stuðnings máli sínu nefna þeir
Bentzon og Christensen eftirfarandi dóma þar sem komist var að þeirri niðurstöðu að félagið væri
ekki laust úr ábyrgð, þar sem vátryggður bar ekki sök á því að fyrirmælum skilmála var ekki fylgt:
U 1927:751 (0LD) (ökumaður hafði ekki ökuskírteini), U 1930:362 (0LD) (ökumaður var ölvað-
ur), U 1931:670 (HD) (ökumaður hafði ekki ökuskírteini), U 1932:648 (0LD) (bifreið skemmdist
í fyrstu ökuferð eiganda og rekja mátti það til þess að ástand biffeiðarinnar var ekki í samræmi við
fyrirmæli), U 1941:589 (VLD) (bifreið ekið af hótelstarfsmanni sem ekki hafði ökuskírteini), U
1948:682 (HD) (ranglega er vitnað til dómsins með blaðsíðutalinu 862, ökumaður flutti hálm á bif-
reið, þvert gegn fyrirmælum félagsins) og U 1951:765 (HD) (ökumaður hafði gleymt að endumýja
ökuskírteini sitt), Drachmann Bentzon og Christensen, (1952), bls. 294-295, neðanmáls.
168 Hellner, (1955), bls. 50-52.
94