Tímarit lögfræðinga - 01.03.2004, Blaðsíða 120

notkun, einnig talin varúðarreglur í skilningi VSL.244 Hins vegar þykir sérstök
ástæða til þess að fjalla sérstaklega um ákvæði þessi af þeirri ástæðu að í Dan-
mörku eru þau jafnan orðuð á þá leið að vátryggingin taki ekki til þjófnaðar reið-
hjóla, sem ekki vom læst með lás viðurkenndum af vörueftirlitinu í Danmörku.
Hefur danska áfrýjunamefndin í vátryggingamálum til skamms tíma talið slíkt
ákvæði fela í sér hlutlæga ábyrgðartakmörkun.245 Ahrif þess em að félagið er
laust úr ábyrgð vegna þjófnaðar á reiðhjóli hafi vátryggður ekki læst því með við-
urkenndum lás og gildir þá einu hvort hann getur sýnt fram á að reiðhjólið hafi í
raun verið læst með ömggari hætti. Verður að telja þessa niðurstöðu dönsku áfrýj-
unamefndarinnar afar stranga í garð vátryggðs og ganga gegn þeirri vemd sem
ófrávíkjanlegum reglum VSL er ætlað að veita vátryggðum. Niðurstaða nefndar-
innar virðist heldur ekki taka mið af þeim augljósa tilgangi skilmálaákvæðanna,
að tryggja að vátryggður læsi reiðhjóli sínu á forsvaranlegan hátt. Réttur vá-
tryggðs til bóta ætti af þeim sökum að ráðast af því hvort viðkomandi lás var for-
svaranlegur með hliðsjón af þeim viðmiðunum sem lagðar eru til gmndvallar við
viðurkenningu vörueftirlitsins í Danmörku. Niðurstaða dönsku áfiý'junamefndar-
innar hefur enda verið gagnrýnd af fræðimönnum.246 Með hliðsjón af þessum úr-
skurðum nefndarinnar mætti helst ætla að greina ætti á milli þeirra skilmála-
ákvæða annars vegar sem kveða á um að reiðhjól skuli læst, sem teldust varúðar-
reglur, og þeirra skilmálaákvæða hins vegar sem gera kröfu um notkun sérstak-
lega viðurkenndra lása. Mætti til samanburðar hugsa sér ákvæði í bmnatryggingu
fasteignar sem kvæði á um að í fasteigninni væru slökkvitæki viðurkennd af eld-
vamareftirliti. Kæmi eldur upp í hinni vátryggðu eign, og í ljós kæmi að slökkvi-
tæki á staðnum hefðu ekki hlotið slíka viðurkenningu, verður að telja eðlilegt og
sanngjarnt að vátryggður eigi möguleika á að sýna fram á að sú staðreynd hefði
engin áhrif haft á það að vátryggingaratburðurinn gerðist, eða hve víðtækar af-
leiðingar hans urðu, í samræmi við ákvæði 1. mgr. 51. gr. VSL. Að sama skapi
væri óeðlilegt að félagið losnaði úr ábyrgð með vísan til skilmálaákvæðisins ef í
hinni vátryggðu eign var til dæmis sjálfvirkur slökkvibúnaður sem kom í veg fyr-
ir tjón á árangursríkari hátt en hægt hefði verið með slökkvitækjunum.
Sú framkvæmd dönsku áfrýjunamefndarinnar í vátryggingamálum, sem að
framan er gerð grein fyrir, virðist þó vera á undanhaldi ef marka má nýlega úr-
skurði hennar þar sem skilmálaákvæði um viðurkennda reiðhjólalása hafa ver-
ið talin til varúðarreglna.247
244 Sindballe, (1948), bls. 108 og áfram, einkum bls. 115 og Arnljótur Björnsson, (1986), bls.
67. Hitt er svo annað mál að jafnan myndi litlu máli skipta fyrir vátryggðan þótt slík ákvæði væru
talin fela í sér hlutlæga ábyrgðartakmörkun, enda myndi orsakaregla 1. mgr. 51. gr. VSL jafnan
leiða til þess að félagið væri laust úr ábyrgð, sbr. Arnljótur Björnsson, (1986), bls. 68.
245 Úrskurðir AK 28:993 frá 1991 og AK 40:385 frá 1996. AK 28:993 er reifaður í Lyngsti.
(1994), bls. 297 og AK 40:385 er birtur í Norup Nielsen: Materialesamling i forsikringsret. Fjöl-
rit (1996), bls. 118.
246 Lyngsö. (1992), bls. 232 og Sprensen, (2002), bls. 201.
247 Sorensen, (2002), bls. 201.
114