Tímarit lögfræðinga - 01.03.2004, Síða 99

kenningar fræðimanna eru skoðaðar skal hafa hugfast, þegar þar er slegið föstu
að tiltekin ákvæði í skilmálum teljist varúðarreglur, er ekki þar með sagt að úti-
lokað sé að viðkomandi ákvæði geti talist hlutlæg ábyrgðartakmörkun. Ástæða
þess er sú að ekki er útilokað að hlutlægar ábyrgðartakmarkanir uppfylli einnig
þær formkröfur sem VSL gera til þess að um gilda varúðarreglu sé að ræða.162
Félagið gæti því borið fyrir sig slík ákvæði sem hlutlægar ábyrgðartakmarkan-
ir, en væri að öllum líkindum frjálst að bera þau fyrir sig sem varúðarreglur,
enda væri síðari kosturinn jafnan vátryggðum hagfelldari. Það sama á við þeg-
ar skoðaðir eru dómar á þessu sviði, því að þrátt fyrir að niðurstaða dóms sé sú
að tiltekið skilmálaákvæði sé varúðarregla í skilningi VSL, kann vel að vera að
félagið hafr einfaldlega ekki borið umrætt ákvæði íyrir sig sem hlutlæga ábyrgð-
artakmörkun.
Sindballe telur að þau skilmálaákvæði, sem gera að skilyrði ábyrgðar félags-
ins að tilteknum fyrirmælum sé fylgt, beri að skýra með hliðsjón af 51. gr.
FAL.163 Hann nefnir sem dæmi um slíkar reglur ákvæði húftryggingarskilmála
bifreiða um viðhald bifreiðarinnar, ákvæði um að ökumaður bifreiðarinnar skuli
hafa ökuréttindi, ákvæði í reiðhjólaþjófnaðartryggingu, sem kveður á um að
reiðhjól skuli vera læst í hjólageymslu þegar þau eru ekki í notkun og ákvæði í
búfjártryggingu sem kveður á um að dýrin skuli fóðruð og meðhöndluð á for-
svaranlegan hátt.164
Amljótur Bjömsson skoðar allmörg ákvæði í íslenskum vátryggingarskil-
málum með hliðsjón af því hvort þau teljist leyfilegar takmarkanir á áhættu fé-
lagsins eða varúðarreglur. Hann telur m.a. að ákvæði í skilmálum innbrots-
þjófnaðartryggingar, sem gerir að skilyrði ábyrgðar félagsins að inngangar séu
tryggilega læstir og að gluggar séu lokaðir og kræktir aftur, verði að teljast var-
úðarregla í skilningi 51. gr. VSL. í þessu sambandi bendir hann á að efni
ákvæðisins beinist að hegðun vátryggðs og annarra sem umsjón hafi á vátrygg-
ingarstaðnum, og það fari eftir gætni þeirra og reglusemi hvort dyr séu læstar
eða gluggar lokaðir og kræktir. Ákvæðið sé þannig í eðli sínu varúðarregla en
geti þó hugsanlega átt undir 18.-20. gr. VSL.165
Drachmann Bentzon og Christensen benda á að skilmálaákvæði, sem telja
beri varúðarreglur, séu oft orðuð sem hlutlægar ábyrgðartakmarkanir, svo sem
ákvæði í skilmálum bifreiðatrygginga sem undanþiggja félagið ábyrgð vegna tjóns
sem verður þegar ökumaðurinn er ölvaður, hann hefur ekki ökuskírteini, eða rekja
má til þess að bifreiðin er ekki í forsvaranlegu ástandi.166 Telja þeir eðlilegt að slík-
um ákvæðum sé ekki beitt eftir orðanna hljóðan, enda væri það afar íþyngjandi
í garð vátryggðs. Þess í stað megi koma til móts við félagið með hæfilega rúmri
162 Sbr. Hellner, (1955), bls. 10.
163 Sindballe, (1948), bls. 107.
164 Sindballe, (1948), bls. 108-116.
165 Arnljótur Björnsson. (1986), bls. 65 og áfram og (1988), bls. 150 og áfram.
166 Drachmann Bentzon og Christensen, (1952), bls. 282 og 294.
93