Tímarit lögfræðinga - 01.03.2004, Blaðsíða 161

arskírteini slysatryggingar til hvaða starfs hún nær. Þegar slysatryggður einstak-
lingur skiptir um starf má ætla að því fylgi í flestum tilvikum einhver breyting
á þeirri áhættu sem tryggt er gegn, ýmist þannig að hún minnkar eða eykst. A
hinn bóginn yrði sjaldan um að ræða aðra áhættu en tryggt væri gegn. Þessi
hugsanlega breyting á áhættunni fellur vel að reglum VSL um aukna áhættu.
Því má halda fram að hagsmunir félagsins séu nægilega tryggðir í slíkum tilvik-
um þó að það verði að greiða bætur eftir pro rata reglu 121. gr. VSL, en sé ekki
alveg laust úr ábyrgð ef slysatryggður einstaklingur verður fyrir slysi við vinnu
sína eftir að hafa skipt um atvinnu. Þá er erfitt að færa rök fyrir því að félagið
verði laust úr ábyrgð vegna slyss sem slysatryggður einstaklingur verður fyrir,
hafi hann horfið úr starfi þar sem hættan á slysurn er mikil yfir í hættulítið starf.
Eru fræðimenn enda almennt á þeirri skoðun að umrædd ákvæði verði skýrð
með hliðsjón af reglum vátryggingaréttar um aukna áhættu í slysa- og sjúkra-
tryggingum.373 í framkvæmd hafa vátryggingafélög einnig talið að skýra beri
ákvæði sem þessi með hliðsjón af reglum VSL um aukna áhættu, enda eru
ákvæði um atvinnuskipti í skilmálum sjúkra- og slysatryggingar gjaman auð-
kennd á þann hátt.374 Má telja þá niðurstöðu eðlilega með hliðsjón af því að eft-
ir atvinnuskipti væri jafnan um sams konar áhættu að ræða þrátt fyrir að hún
hafi e.t.v. aukist, eins og áður segir.
Á hinn bóginn má velta fyrir sér hvort það gangi beinlínis gegn ófrávíkjan-
legum reglum VSL að meta skilmálaákvæði, sem kveða á um að slysatrygging
gildi aðeins í tilteknu starfi, eftir orðanna hljóðan. Sprensen útilokar ekki að
unnt sé að líta á slík ákvæði sem hlutlægar takmarkanir á ábyrgð félagsins og
bendir á að skilmálaákvæði, sem undanþiggja félagið alveg ábyrgð vegna at-
vinnuskipta, hafi í raun takmarkað nokkuð gildissvið 121. gr. FAL.375 Hér verð-
ur einnig að hafa í huga að það er vel hugsanlegt að félagið geti haft verulega
hagsmuni af því að undanskilja algjörlega ábyrgð sinni þá áhættu sem fylgir til-
teknum störfum. Það væri hins vegar nánast útilokað ef skilmálaákvæði um at-
vinnu slysatryggðs eru skilyrðislaust heimfærð undir 121. gr. VSL, nema ef fé-
lagið getur sýnt fram á að það hefði ekki tekið að sér trygginguna ef slysa-
tryggður hefði verið í síðara starfi sínu við töku tryggingarinnar.376
Þess var áður getið að félaginu er frjálst að takmarka ábyrgð sína á hlutlæg-
an hátt með tilgreiningu á landfræðilegum mörkum tryggingar, þrátt fyrir að
slík ákvæði kunni með einum eða öðrum hætti að varða hegðun vátryggðs og
373 Sbr. Drachmann Bentzon og Christensen, (1954), bls. 625 neðanmáls; Hellner, (1965), bls.
504; NOU 1983:56, bls. 79-80 og Arnljótur Björnsson, (1986), bls. 57.
374 f dæmigerðum vátryggingarskilmálum fyrir slysatryggingu launþega segir undir yfirskriftinni
„Áhættubreyting" að vanræksla á tilkynningu til félagsins um atvinnuskipti leysi félagið úr ábyrgð
samkvæmt ákvæðum VSL.
375 Sörensen, (1990), bls. 192.
376 Það má t.d. hugsa sér vátryggingafélag sem aðeins býður upp á slysatryggingar fyrir atvinnu-
flugmenn. Skipti slysatryggður atvinnuflugmaður um starf má ætla að félagið væri í því tilviki laust
úr ábyrgð með hliðsjón af 1. mgr. 121. gr. VSL.