Tímarit lögfræðinga - 01.03.2004, Side 37

nóvember 2001, nr. 2805/1999 (ákvörðun um agaviðurlög í fangelsi).58 Af
þessu leiðir ífyrsta lagi að ríki vafi um hvort háttsemi aðila, sem að lögum kann
að leiða til ákvörðunar stjómvalds um refsikennd stjómsýsluviðurlög, fellur
undir inntak og gildissvið tiltekinnar lagareglu, ber stjómvaldi að jafnaði að
skýra þann vafa aðila máls í hag þannig að ekki teljist uppfyllt skilyrði til beit-
ingar viðurlaganna. / öðru lagi kunna þessi sjónarmið að leiða til þess að gera
verði ríkari kröfur en endranær við meðferð stjómsýslumála til efnislegrar lýs-
ingar í lögum eða til lagastoðar stjórnvaldsfyrirmæla sem leggja skyldur á
einstaklinga og lögaðila sem geta orðið gmndvöllur ákvörðunar stjómvalds um
beitingu refsikenndra stjómsýsluviðurlaga ef út af þeim er bmgðið, sjá hér til
hliðsjónar H 19. febrúar 2004, nr. 323/2003 (Skífan hf.).59
6. GRUNNREGLAN OG REFSIHEIMILDIR PJÓÐARÉTTAR
Samkvæmt 1. mgr. 7. gr. Mannréttindasáttmála Evrópu, sbr. 1. gr. laga nr.
62/1994, skal engan telja sekan um afbrot hafi verknaður sá eða aðgerðaleysi,
sem hann er borinn, eigi varðað refsingu að landslögum „eða þjóðarétti" þá
framin voru. Það leiðir af þessu ákvæði að alþjóðasamningar og milliríkja-
venjur em lagðar að jöfnu við réttarreglur refsiréttar að landslögum.60 í 2. mgr.
7. gr. MSE er bætt við að reglur 1. mgr. sömu greinar skuli ekki „fyrirgirða
réttarrannsókn og refsingu fyrir verknað eða aðgerðaleysi, sem var refsivert,
58 í UA 27. nóvember 2001, nr. 2805/1999 (ákvörðun um agaviðurlög í fangelsi), sjá SUA 2001,
bls. 46-102, tók umboðsmaður Alþingis m.a. til athugunar að eigin frumkvæði, sbr. 5. gr. laga nr.
85/1997 um umboðsmann Alþingis, efni reglna um agaviðurlög fanga, sbr. 1. mgr. 31. gr. laga nr.
48/1988 um fangelsi og fangavist. í álitinu sagði umboðsmaður m.a. svo, sjá SUA 2001, bls. 63-64:
„... Tilgangur agaviðurlaga í refsivist er að ýmsu leyti sambærilegur þeim sem liggur til grundvallar
setningu refsiákvæða í merkingu 1. og 31. gr. almennra hegningarlaga nr. 19/1940. Þá eru áhrif
slíkra viðurlaga í refsivistinni að jafnaði fþyngjandi fyrir viðkomandi fanga. Eg tel eðlilegt að draga
þá ályktun að almenn og sérstök vamaðaráhrif agaviðurlaga f fangelsum og tilgangur þeirra að
draga úr hættu á röskun á öryggi og friði f afplánuninni minnki ef ekki er til að dreifa skýmm og
glöggum reglum sem gefa föngum kost á því að vita nánar um afleiðingar gerða sinna. í ljósi
•Þyngjandi eðlis agaviðurlaga og tilgangs þeirra að spoma við óæskilegum og oft og tíðum
ólögmætum athöfnum fanga í afplánun tel ég rétt að hafa hér nokkra hliðsjón af þeim kröfum sem
leiða af lagasjónarmiðum um skýrleika refsiákvæða, sbr. 1. mgr. 69. gr. stjómarskrárinnar og I.
mgr. 7. gr. mannréttindasáttmála Evrópu, sbr. 1. gr. laga nr. 62/1994, sem staðfest hafa verið í
íslenskri dómaframkvæmd, sbr. einkum dóm Hæstaréttar frá 27. janúar 2000 í máli nr. 442/1999“.
59 í dómi Hæstaréttar, H 19. febrúar 2004, nr. 323/2003 (Skífan hf.), segir m.a. svo: „Samkvæmt
52. gr. samkeppnislaga leggur stefndi stjómvaldssektir eftir nánar tilteknum reglum meðal annars
á fyrirtæki, sem brjóta gegn bannákvæðum laganna, en slíka ákvörðun getur áffýjunamefnd
samkeppnismála endurskoðað. Meðal þeirra bannákvæða samkeppnislaga, sem hér um ræðir, er 11.
gr. þeirra. Verður ekki fallist á með áfrýjanda að bannreglan, sem þar er að finna, sé ofóljós til að
ákvörðun viðwlaga verði reist á henni.“ (Skál. höf.)
60 Jónatan Þórmundsson: „Grundvallaratriði alþjóðlegs refsiréttar“. Afmælisrit, Úlfljótur. 1. tbl.
50. árg. (1997), bls. 165.
31