Tímarit lögfræðinga - 01.03.2004, Blaðsíða 132

4.9 Haffærni og lofthæfi
I húftryggingarskilmálum vegna skipa er gjaman að finna ákvæði sem undan-
þiggja ábyrgð félagsins tjón sem rekja má til lélegs ástands skipsins, eða til þess
að skipið lá gæslulaust við bryggju. Fela slík ákvæði í sér skyldu um aðgæslu var-
úðar og eftirlit og verða sem slík að teljast til varúðarreglna í skilningi VSL.281
Um haffæmi skipa gildir að öðru leyti sérregla 63. gr. VSL. Samkvæmt
henni verður félagið laust úr ábyrgð, sé ekki á annan veg samið, ef rekja má tjón
til þess að skipið var óhaffært þegar það lét síðast úr höfn, það var ófullnægj-
anlega útbúið eða mannað, hafði ekki nauðsynleg skipsskjöl eða var ekki
tryggilega hlaðið. Samkvæmt 2. mlsl. 63. gr. VSL gildir þessi regla hins vegar
ekki ef ætla má að hvorki útgerðarmaður né skipstjóri hafi vitað eða mátt vita
að nefndum atriðum var áfátt. Félagið ber sönnunarbyrðina fyrir óhaffæmi
skipsins og orsakasambandi milli þess ástands og tjónsins, en útgerðarmaður-
inn (vátryggður) fyrir því að hann og skipstjórinn hafi verið í góðri trú.282
Skilmálaákvæði um lofthæfi flugvéla verða alla jafna skýrð með hliðsjón af
51. gr. VSL.
H 1980 1329
Þ tók flugvél í eigu K á leigu. Var flugvélin húftryggð hjá vátryggingafélaginu A.
Vélin skemmdist mikið er hún hrapaði til jarðar. Töldu sérfræðingar Loftferðaeftir-
litsins að rekja mætti óhappið til óhreininda í bensíni vélarinnar. A synjaði um
greiðslu vátryggingarbóta með vísan til ákvæðis í kafla vátryggingarskírteinisins,
sem fjallaði um ábyrgðir (warranties), þar sem sagði: „WARRANTED THAT 1. The
insured will comply with all air navigation and airworthiness orders and require-
ments issued by any competent authority and will take all reasonable steps to ensure
that such orders and requirements are complied with by Insured’s agent(s) and
employees and that the aircraft shail be airworthy at the commencement of each
flight“. I dómi Hæstaréttar var fallist á það með A að meta bæri ákvæðið sem varúð-
arreglu að því er varðar þann hluta þess sem fjallar um lofthæfi í upphafi ferðar.283
I málinu var því reyndar ekki haldið fram af félaginu að umrætt ákvæði
hefði að geyma hlutlæga ábyrgðartakmörkun, en með hliðsjón af skoðunum
fræðimanna um skilmálaákvæði um haffæmi skipa og almenn ákvæði um við-
hald og ástand vátryggðra muna, sbr. umfjöllun í köflum 4.10, 4.14 og 4.18, má
telja að niðurstaðan hefði orðið sú sama þrátt fyrir það.
281 Arnljótur Björnsson, (1986), bls. 67 og 70 og Lyngsó, (1994), bls. 512.
282 Drachmann Bent/on og Christensen, (1954), bls. 371 og 373. Um efni 63. gr. VSL má vísa
nánar til Sindballe. (1948) bls. 108; Drachmann Bentzon og Christensen, (1954), bls. 370;
Hellner. (1955), bls. 37 og (1965), bls. 451 og Lvngsö, (1992), bls. 276 og áfram og (1994), bls.
512. Drachmann Bentzon og Christensen vilja skýra reglu 63. gr. FAL í samræmi við 51. gr. lag-
anna, sbr. Drachmann Bentzon og Christensen, (1952), bls. 294, en Hellner telur regluna standa
mitt á milli varúðarreglna og hlutlægra ábyrgðartakmarkana, sbr. Hellner, (1965), bls. 452.
283 Reifun byggð á DÍV.
126