Tímarit lögfræðinga - 01.03.2004, Blaðsíða 156

leyti á því í hvaða grein trygginga viðkomandi ákvæði er. Þeir telja t.d. sterkari
rök standa til þess að telja ákvæði í skilmálum bifreiðatryggingar um notkun
bifreiðar fela í sér hlutlæga ábyrgðartakmörkun en samsvarandi ákvæði um
notkun húseignar í brunatryggingu fasteigna.356 Þá telja þeir að lýsing á notkun
munarins geti í sumum tilvikum falið í sér afmörkun vátryggingarandlagsins,
og verði miklar breytingar þar á sé félagið laust úr ábyrgð.357 Þeir Drachmann
Bentzon og Christensen rökstyðja hins vegar ekki þessa skoðun frekar og skýra
þannig t.d. ekki hvaða rök liggi því að baki að fremur sé ástæða til að telja notk-
unarákvæði í bifreiðatryggingum til hlutlægra ábyrgðartakmarkana en samsvar-
andi ákvæði í brunatryggingu fasteigna. Hellner telur að ákvarða verði hvort
önnur notkun en sú, sem mælt er fyrir um í skilmálum, teljist aðeins hafa í för
með sér auknar líkur á tjóni, og eigi þ.a.l. undir reglur FAL um aukna áhættu,
eða hvort rök standi til þess að heimila félaginu að takmarka ábyrgð sína þannig
á hlutlægan hátt. Telur hann ákvæði í sænskum vátryggingarskilmálum um
notkun bifreiða varða aukna áhættu, enda sé í þeim kveðið á um að bætur greið-
ist eftir pro rata reglu og í þeim felist því tengsl við reglur FAL um aukna
áhættu. A hinn bóginn telur hann að félaginu sé frjálst að takmarka ábyrgð sína
með hlutlægum hætti vegna notkunar bifreiðar sé það gert á nægilega skýran
hátt.358 L0ken telur niðurstöðuna velta á því hvort hægt hefði verið gegn
greiðslu hærra iðgjalds að láta trygginguna ná til þeirrar notkunar sem undan-
skilin er í skilmálunum. Þegar um notkun væri að ræða, sem félagið hefði aldrei
boðið upp á eða viljað að tryggingin næði til, væri félagið laust úr ábyrgð ef tjón
yrði við þær aðstæður. Væri á hinn bóginn um að ræða notkun sem tryggingin
hefði tekið til gegn hærra iðgjaldi kæmi til greina að telja félaginu skylt að
greiða bætur eftir pro rata reglunni.359 Lpken segir raunar ekki berum orðum
að skýra beri ákvæðin með hliðsjón af ófrávíkjanlegum reglum FAL um aukna
áhættu, en kenning hans leiðir þó til sömu niðurstöðu. Hér verður að ítreka það
sem sagði í kafla 4.12, þ.e. að varasamt hljóti að teljast að láta skýringu skil-
málaákvæða velta á sérstökum aðstæðum eða viðskiptavenju viðkomandi fé-
lags, sem vátryggður hefur e.t.v. ekki nokkra vitneskju um. Slík sjónarmið gætu
auk þess leitt til ósamræmis við skýringu á einu og sama skilmálaákvæðinu
milli félaga, sem getur vart talist heppilegt.
Þegar vátryggður munur er notaður á annan hátt en mælt er fyrir um í skil-
málum hníga rök að því að meta það út frá reglum VSL um aukna áhættu. í
flestum tilvikum væri aðeins um að ræða auknar líkur á því að vátryggingarat-
burðurinn gerðist. I þeim tilvikum er eðlilegt að félagið beri ábyrgð í hlutfalli
við hversu hátt iðgjald hefði þurft að greiða ef notkunin hefði ekki verið und-
anskilin í skilmálum. Félagið verður þá laust úr ábyrgð ef það hefði ekki tekið
356 Drachmann Bentzon og Christensen, (1952), bls. 283.
357 Drachmann Bentzon og Christensen, (1952), bls. 285.
358 Heliner, (1955), bls. 48 og 61-62.
359 Lpken, bls. 45.
150