Uppeldi og menntun - 16.02.2007, Síða 23

MAR ÍA STE INGR ÍMSDÓTT I R
23
sóknum á nýjum kennurum sem sýna að agamál eru eitt mesta áhyggjuefni nýliða í
kennarastarfi (Jonson, 2002).
Líðan nýju kennaranna virðist sveiflast þetta fyrsta starfsár og athygli vekur hversu
mikill samhljómur var í lýsingum allra viðmælendanna á líðan sinni yfir veturinn.
Þar er að finna mikla samsvörun við þau tilfinningatímabil sem Moir (1999) telur að
nýliðar gangi í gegnum fyrsta starfsárið. Hún kemst að þeirri niðurstöðu að gagnlegt
sé fyrir þá sem að málum nýrra kennara koma að þekkja vel til þessara tímabila í
starfsþroska nýliða. Þannig verði þeir sem vinna með nýliðum í kennarastarfi betur í
stakk búnir til að aðstoða þá og veita þeim stuðning til að þróa sig í starfi.
Moir telur einnig brýnt fyrir skólasamfélagið að vera vel á verði gagnvart þeim
tíma í ferli nýrra kennara þegar mesti spenningur upphafsins er afstaðinn og það
tímabil tekur við þegar starfið verður yfirþyrmandi, nýliðarnir sjá ekki fram úr mikilli
vinnu og vandamál kunna að hlaðast upp. Þá þurfi skólastjórnendur og samkennarar
að vera tilbúnir að koma þeim til aðstoðar því að mörgum nýliðanum geti reynst erfitt
að komast í gegnum þetta tímabil og sennilega sé þetta sá tími sem erfiðastur er fyrir
nýja kennara.
Það var einmitt á þessu tímabili sem viðmælendur sögðust hafa velt fyrir sér að
hætta. Á þessum tíma eru nýliðar að fást við margt nýtt, svo sem námsefniskynningar,
foreldraviðtöl og námsmat. Þeim finnst þeir vera látnir afskiptalausir og finna fyrir
einangrun frá starfsfélögum, ekki bara faglega heldur einnig félagslega. Hér má finna
mikla samsvörun við þau tímabil sem Moir kallar „að halda velli“ og „vonbrigði“.
Misjafnt var hvernig viðmælendur brugðust við eigin líðan á þessum tíma. Við-
brögð sumra voru neikvæðni og vonbrigði með starfið, aðbúnaðinn og samstarfsfólk-
ið, auk þess sem sjálfsálit þeirra dvínaði. Þetta fellur að áliti Gordon og Maxey (2000)
sem halda því fram að á þessu tímabili sé hætta á að nýliðar fyllist neikvæðni og reyni
að finna sökudólg fyrir vanlíðan sinni í nemendum eða jafnvel foreldrum.
Sjá má á svörum viðmælenda að á útmánuðum voru þeir orðnir öruggari í kennsl-
unni og ákveðnari gagnvart nemendum og um leið styrktist bekkjarstjórnun. Þeir
töldu sig einnig geta betur tekist á við hið óvænta í kennslunni sem bendir til að þeir
hafi náð nokkuð góðum tökum á málum og hafi getað nýtt sér kennsluáætlanir sem
stuðning í stað þess að láta þær ráða ferðinni. Um leið og öryggið verður meira eykst
yfirsýn kennaranna og þeir beina ekki lengur athygli að einum eða fáum nemendum í
bekknum. Af því leiðir að sjálfsöryggi eykst um leið og þeim finnst þeir ná betur utan
um það sem fram fer í skólastofunni. Hér samræmist líðan viðmælenda tímabilinu
sem Moir (1999) nefnir „að eflast á ný“.
Ákveðin þróun er sýnileg í starfsþroska viðmælendanna þetta fyrsta starfsár. Í
fyrstu voru þeir uppteknir af sjálfum sér og sinni eigin færni og líðan en þegar leið á
veturinn töldu þeir sig öruggari í starfi og geta sinnt þörfum nemenda betur. Þeir gátu
frekar brugðið út af kennsluáætlunum og verið meira „spontant“ eins og einn þeirra
orðaði það. Þetta fellur vel að hugmyndum Hallford (1999) þar sem hann fjallar um
kenningar Fuller frá 1969 um starfsþroskaferli kennara.
Í lok skólaárs var greinilegt að sjálfskoðun viðmælenda var töluverð og töldu allir
að á þessum fyrsta vetri í kennslu hefðu þeir þroskast mikið faglega og einnig sem