Uppeldi og menntun - 16.02.2007, Síða 73

73
GUÐRÍÐUR ADDA RAGNARSDÓTTIR
opinber færnimið og aðferðir við lestrarkennslu. Sagt verður frá hvernig nemand-
anum hefur farnast og hnykkt á nauðsyn þess að þeir sem kenna börnum að lesa birti
niðurstöður sínar. Framvindan og námsaukinn verða þannig tengd tilteknum færni-
miðum og kennsluaðferðinni sem lykilbreytu, eins og nauðsynlegt er eigi að fást svar
því hvaða aðferðir gagnast best til að kenna lestur. Gögnin sem sýnd verða voru valin
í ljósi þessa.
AÐFERÐ
Nemandinn
Nemandinn var hraustlegur 8 ára strákur í 3. bekk grunnskóla þegar kennslan hófst.
Leshraði hans hafði þá ekki verið mældur og skólaeinkunn í lestri var þar af leiðandi
ekki fyrir hendi. Árið 2002, þegar nemandinn var sex ára, var leitað með hann til
Greiningarstöðvar ríkisins vegna þess hve hann sýndi litlar framfarir í tali og bland-
aði lítið geði við aðra. Samkvæmt greiningu taldist hann hafa málþroska þriggja ára
barns. Það er í samræmi við málþroskatölu hans á TOLD 2P málþroskaprófi sem
mældist seinna sama ár vera 50. Fyrri hluta árs 2004, þegar nemandinn var á áttunda
ári, mældist málþroskatala hans, svo dæmi sé tekið, vera 66 á TOLD 2P, sem segja má
að hafi verið málþroski barns sem er um 4½ árs gamalt.
Þegar höfundur (verður í greininni einnig nefndur kennarinn) hitti nemandann
fyrst, í janúar 2005, sýndi hann ýmis einkenni einhverfu, eins og dæmigert handablak
og lélegt augnsamband. Hann talaði ekki að fyrra bragði við kennarann og ef hann
svaraði spurningum var það með já eða nei, og svo lágt að varla heyrðist. Oftast var
þó eins og hann heyrði ekki. Nokkuð var um söngl og óskiljanlegt síbyljutal (ekki
bergmæli), sem einnig var viðbrögð hans við ávarpi kennarans, en því var þó yfirleitt
„svarað“ með þögn (kjörþögli). Nemandinn reri fram í gráðið, hafði stegld hugðarefni
og setti námsgögnin upp í sig. Þegar á leið og hann fór að tjá sig meira vildi hann
þrástagast á sömu spurningunum. Hins vegar var líkamsburður nemandans góður.
Hann hljóp, hjólaði og stundaði fimleika. Sama var að segja um fínhreyfingar. Þær
voru nákvæmar og fumlausar, hann var verklaginn og rithönd falleg. Í janúar 2007 var
nemandinn greindur með dæmigerða einhverfu.
Stöðukönnun
Daginn áður en kennslan hófst var lesfærni og hljóðgreining nemandans könnuð. Sá
tími var allur tekinn upp á segulband. Niðurstaða þessarar stöðukönnunar var að
nemandinn þekkti ekki alla stafina eða málhljóðin sem svöruðu til þeirra og greindi
illa milli þeirra. Hann virtist hljóðvilltur og var ólæs. Það sem hann sagði var auk þess
óskýrt og skildist illa, m.a. vegna þess að mörg hljóð í mæltu máli hans voru röng. Í
könnuninni var f yfirgnæfandi í framstöðu þeirra orða sem byrjuðu á samhljóði. Þegar
kennslan var hafin fór nemandinn að tala meira og kom þá betur í ljós að hann greindi
ekki milli málhljóðanna f og þ í tali sínu. Einnig vantaði oft hljóð í orð, þeim var ofaukið