Uppeldi og menntun - 16.02.2007, Blaðsíða 133

133
GUNNHILDUR ÓSKARSDÓTTIR
UMRÆÐA
Niðurstöðurnar sýna að börnin í rannsókninni hafa mjög svipaðar hugmyndir og börn
í öðrum rannsóknum þar sem teikningar voru notaðar til að fá upplýsingar um hug-
myndir þeirra um líkamann og einnig þekkja þau helstu líkamshluta og sömu líffæri,
þ.e. hjartað og heilann (Osborne o.fl., 1992; Black og Harlen, 1995; Reiss og Tunnicliffe,
1999a; Reiss, Tunnicliffe o.fl., 2002; Carvalho o.fl., 2004).
Áður en kennsla um líkamann hófst voru upphafshugmyndir barnanna um bein-
in, eins og þær birtust á teikningum þeirra, svipaðar hugmyndum barnanna í rann-
sókn Reiss og Tunnicliffe (1999a) en niðurstöður þeirra sýndu að þriðjungur yngstu
barnanna (5 og 6 ára), höfðu mjög litla eða enga þekkingu á beinunum samkvæmt
teikningunum. Einnig voru hugmyndir barnanna um bein og vöðva svipaðar hug-
myndum barnanna í SPACE rannsókninni (Osborne, o.fl., 1992). Þau þekktu beinin
sem þau fundu fyrir, eins og t.d. bein í handleggjum og fótum, og einnig rifbein og
höfuðkúpu og flest börnin töldu að vöðvar væru helst á upphandleggjum og lærum,
rétt eins og börnin í SPACE rannsókninni. Myndin í kennslubókinni Komdu og skoðaðu
líkamann (Gunnhildur Óskarsdóttir og Ragnheiður Hermannsdóttir, 2001a) sem fylgir
texta um vöðva sýnir vöðva í handlegg og hefur þessi mynd e.t.v. haft áhrif á teikn-
ingar barnanna þannig að hér gæti verið um hermiáhrif að ræða. Einnig viðgengst
víða, t.d. á Íslandi, að biðja lítil börn að sýna hversu sterk þau eru með því að hnykla
upphandleggsvöðvann þannig að snemma er ýtt undir þá hugmynd að vöðvar séu
sérstaklega í upphandlegg.
Kennslan um beinin hafði greinileg áhrif á hugmyndir barnanna samkvæmt teikn-
ingum þeirra. Jafnvel þó að í sumum tilfellum sé erfitt að fullyrða hvort það var
kennslan eða eitthvað annað sem hafði áhrif á þróun hugmyndanna er líklegt að hér
hafi kennslan skipt sköpum þar sem svo stutt var á milli teikninganna af hugmyndum
barnanna um beinin, eða aðeins tvær vikur, og miklar umræður og fjölbreytt kennsla
um beinin fór fram á þeim tíma.
Samkvæmt teikningunum voru hugmyndir barnanna um magann og meltinguna
líka svipaðar hugmyndum barnanna í SPACE rannsókninni þar sem mörg yngstu
barnanna teiknuðu magann eins og poka fullan af ómeltum mat (Osborne, o.fl., 1992).
Einnig voru teikningar þeirra svipaðar teikningum barnanna í rannsókn Carvalho o.fl.
(2004) sem teiknuðu kökuna sem þau borðuðu ómelta í maganum. Eins og niðurstöð-
urnar sýna breyttust teikningarnar eftir sýnikennsluna með Weetabixið og mjólkina
og þær umræður sem fóru fram í kjölfarið en e.t.v. breytti sýnikennslan ekki hug-
myndunum sjálfum, heldur frekar því hvernig þau sýndu hugmyndirnar á teikningu
því börnin vissu að þau gætu ekki kyngt matnum í heilu lagi þó að þau teiknuðu hann
á þann hátt í maganum. Þetta er í samræmi við niðurstöður rannsóknar Carvalho
o.fl. (2004) sem segja að teikningar sem ung börn gera til að sýna hugmyndir sínar
um meltinguna séu frekar táknrænar en raunverulegar og að þau hermi gjarnan eftir
myndum í kennslubókunum og þær sýni ekki endilega hugmyndir þeirra. Það eru
nokkur dæmi í þessari rannsókn sem renna stoðum undir þetta. Þetta dæmi kemur
líka ágætlega heim og saman við hugmyndir Piaget um jafnvægisleitni þar sem börn-
in leitast við að aðlaga nýja reynslu að þeirri sem fyrir er. Stundum tekst þeim það en