Hugur - 01.06.2011, Blaðsíða 143

Ritdómar
varðandi staðlaðan hugsunarhátt um
kynin (159).
Lokakafla bókarinnar skrifar norski
heimspekingurinn Vigdis Songe-Moller
og ber hennar hluti heitið „Forn harm-
leikur“ („An Ancient Tragedy"). Verkefni
Songe-Moller er að skoða tengslin milli
hinna fornu grísku harmleikja og forn-
aldarheimspekinnar sem eiga sér sameig-
inlegar rætur í forngrískum hugarheimi.
Songe-Moller telur að ekki hafi verið gert
nóg af því að skoða þessi tengsl heim-
spekinnar og harmleikjanna en bendir
þó á að bæði Hegel og Nietzsche hafi
gert það, hvor með sínum hætti (211).
Songe-Moller segir að heimspekin bjóði
upp á innsæi/skilning sem fæst með því
að hugleiða og færa rök fyrir hlutum en
harmleikirnir gefi oldcur kost á því að öðl-
ast skilning með því að vera þátttakandi
í því að leysa ágreining. Einnig er hinn
gríðarlegi munur milli þess hvernig kynin
birtast annars vegar í heimspekinni og
hins vegar í harmleikjunum athyglisverð-
ur, sem færir okkur heim sanninn um að
kynjahugmyndir hins forngríska menn-
ingarheims voru mun margbreytilegri en
við eigum að venjast ef einungis er litið til
heimspekinnar.
Þegar skrifað er út frá ólíkum sjónar-
hornum og greinum innan heimspek-
innar eins og hér er gert er víst að les-
andanum finnst yfirleitt eitthvað eitt
áhugaverðara en annað. Þessi staðreynd,
hversu ólíkar greinarnar í bókinni eru,
gerir það að verkum að flestir sem hafa
áhuga á heimspeki eiga möguleika á að
finna hér eitthvað á sínu áhugasviði. Því
vil ég hér taka nokkur dæmi um það sem
vakti mestan áhuga hjá mér innan verks-
ins. Varðandi kenningar og vangaveltur
um fæðinguna eru efnistök Sigríðar
Þorgeirsdóttur áhugaverð. Fyrir þau sem
hafa lesið Nietzsche er ekki hægt annað
en að mæla með greinum Sigríðar og
ekki síður öðrum femínískum höfund-
um sem hún bendir á og hafa tekist það
stóra verkefni á hendur að endurtúlka
141
kenningar Nietzsches. Með því að leggja
áherslu á lífið sem skapandi afl gegnum
fæðingarmyndlíkinguna tók Nietzsche
stöðu gegn heimspekihefðinni sem hann
áleit vera á valdi hins sókratíska viðmiðs
dauðleika og ódauðleika. Með hugmynd
sinni um fæðingu leitast Nietzsche við að
auðga mannskilning heimspekinnar sem
hefur verið takmarkaður af áherslu á sál
á kostnað líkama og vitsmuna á kostnað
tilfinninga. Efnistök Schott hvað varðar
fæðinguna eru einnig mjög áhugaverð,
ekki síst þar sem hún minnir á hversu
nátengd fæðingin er þjáningunni hjá
konum sem upplifað hafa nauðganir og
misþyrmingar í tengslum við stríðsátök
og vekja greinar hennar upp margar
spurningar. Ein slík spurning vaknaði út
frá lestri greinar Sigríðar um samlíkingu
Nietzsches um að listamaðurinn fæði af
sér list og sé því eins konar karlkyns móð-
ir listar sinnar (161). Sé þessi líking Nietz-
sches sett í samhengi við grein Schott um
það hversu mikil þjáning hefur tengst
fæðingum gegnum tíðina væri áhugavert
að velta fyrir sér tengingunni milli þján-
ingar sem tengist fæðingunni og þjáningu
listamannsins.
Umíjöllun Heinámaa um dauðann er
einnig mjög áhugaverð og gaman að sjá
hversu sterk tengingin er milli kenninga
Kierkegaards og Beauvoir í því samhengi.
Heinámaa skoðar það sem Nietzsche var
umhugað um að uppræta eða kenningar
um mikilvægi dauðleikans þegar kemur
að því að gefa lífinu tilgang í sínum grein-
um, m.a. út frá ICierkegaard, Beauvoir og
Heidegger. Pælingar um ódauðleikann
vöktu upp hjá mér minningar um gaml-
an tíma þegar ég las Ódauðleikann eftir
Kundera og enn fyrr þegar spurningarn-
ar sem Myndin af Dorian Gray vöktu í
óreyndu hjarta. Heinámaa tekst að setja
eilífðarspurningarnar fram á nýjan hátt
og út frá nýjum vinkli.
Það sem allar greinarnar eiga sameigin-
legt er að þær flétta kvenleikann inn í
umfjöllun sína, hver á sinn hátt og hver og