Hugur - 01.06.2011, Síða 150

148
Ritdómar
nemenda og brottfall í framhaldsskólum.
I þriðja hlutanum er sýnt hvernig heim-
speki getur nýst við að koma til móts við
þarfir nemenda og minnkað brottfallið,
en einnig er fjallað um nýtingu heim-
speki í öðrum kennslugreinum og „heim-
spekilega nálgun“. Fjórði hlutinn beinir
að lokum athyglinni að því hvernig heim-
speki getur komið til góða í atvinnulífinu
og stutt samfélagið í stærra samhengi.
Titill bókarinnar vísar til þess að Krist-
ínu finnst tími til kominn að nota heim-
speki meira í skólum landsins. Hún nefnir
öll skólastig í því sambandi en eins og tit-
illinn gefur ennfremur til kynna er áhersla
hennar á framhaldsskólann. Ohætt er að
segja að þar sé samhljómur með henni og
heimspekingum á Islandi sem hafa um
allnokkurt skeið verið einróma í þeirri
afstöðu sinni að heimspeki ætti að gegna
ríkara hlutverki í skólum landsins en ver-
ið hefur.
Aðferð Kristínar er að greina nútíma-
leg viðfangsefni í kennslufræðum, hjá
unga fólkinu og í framhaldsskólanum
og sýna okkur hvernig heimspekin er fær
um að vinna á vandamálunum. I síðasta
hluta bókarinnar víkur hún svo einnig að
atvinnulífinu með svipuðum hætti. Krist-
ín segir m.a. í inngangi um héimspekina
að „ekki hafi verið gerð skýr grein fyrir
kennslufræðilegum verðmætum hennar“
(10) og er ætlun bókar hennar að bæta þar
úr.
I fyrsta hluta bókarinnar telur Kristín
upp ýmis viðmið kennslufræðinga um
hvað kennsla þarf að hafa. Hún leggur
hér áherslu á breytingar í samfélagi þar
sem hraðinn og notkun tölvutækni hafi
aukist, hún nefnir að nemendur haldi
athygli stutt, séu mjög virkir, kærulausir
o.s.frv. (39). Viðbrögð skóla og kennslu-
fræða hafa verið nemendamiðaðra nám
þar sem „[sjtaða kennarans hefur um leið
færst frá einráðum stjórnanda til leiðbein-
andi samstarfsmanns mitt á meðal nem-
endanna" (43). I stuttu máli segir Kristín
að heimspekin geti með sérstöðu sinni
vel sinnt þessu hlutverki. Hún ýti undir
sjálfstæða hugsun nemenda (44) og komi
til móts við þörf þeirra fyrir virkni með
öguðu frelsi sínu (45-47), sem ef til vil
má skilja þannig að hún veiti nemendum
meira frelsi um leið og hún „láti nemend-
ur bera meiri ábyrgð á eigin námi“ og geri
„ákveðnari kröfur til þeirra“ (50). Þannig
vill Kristín létta ábyrgðinni af kennurum
og færa hana yfir á nemendur (52).
Um þetta má segja að þótt Kristín vísi
að mestu til þeirra eiginleika sem hefð-
bundið er að eigna heimspekinni virðist
mér hún gera heimspekina heldur rót-
tækari í kennslufræðilegu tilliti en tilefni
er til miðað við hvernig hún hefur verið
stunduð í skólastofunni. Þannig virðist
mér umfjöllun hennar úr tengslum við
þá kennslufræðilegu togstreitu sem segja
má að finna megi meðal heimspekikenn-
ara líkt og kennara annarra faga. Hér á ég
annars vegar við kennslu að mestu á fyrir-
lestraformi og hins vegar kennslu sem
leggur áherslu á fjölbreyttari kennslu-
aðferðir. Kristín tilheyrir síðari hópnum
en hljómurinn í bókinni er lengst af eins
og hún tali fýrir munn allra heimspek-
inga. Það er fyrst við lok bókarinnar sem
Kristín gagnrýnir það sem hún kallar
„sögukennslu í heimspeki“ (181,199).
Einnig virðist mér svolítið skorta
tengsl við raunverulega ástundun hinnar
róttækari nálgunar. Kristínu til varnar
má segja að ekki hafi skapast sterk hefð
í heimspekikennslu á lægri skólastigum.
Þó virðist mér að bókin hefði mátt gefa
skýrari mynd af hvernig maður nálgast til
að mynda samræðuna í kennslu. Ef bókin
á að sannfæra okkur um gildi heimspek-
innar í skólastofunni verður hún að veita
sæmilega sannfærandi mynd af því hvern-
ig heimspekingar leggja til að stunda megi
þessa kennslu. Eg hef tvennt til vitnis um
þessi veiku tengsl. Annars vegar eru þær
kennslufræðilegu nálganir sem vitnað er
til ekkert frekar í nafni heimspekinnar
en annarra fræðigreina og hins vegar eru
hugmyndirnar sem taldar eru heimspek-