Helgafell - 01.09.1944, Blaðsíða 146

VÍSINDI O G FRAMFARIR
HAGNYTAR NYJUNGAR Á NÆSTA LEITI
Þættir þcir, sem hér fara á eftir, eru lauslega þyddir og styttir úr kafla nýútkominnar
bókar í Bandaríkjunum, THE REST OF YOUR LIFE, eftir LEO CHESNE, fram-
kvæmdastjóra við The American Resarch Institute, sem er velmetin hagkönnunarstofnun
þar vestra. í hók þessari leitast höfundurinn við að segja fyrir breytingar á lífsháttum
og högum manna í Bandaríkjunum næstu áratugina, eftir því, scm af líkum má ráða, að
hans dómi. Bók þessi hcfur vakið mikla athygli, en jafnframt sætt skarpri gagnrýni fyrir
þá afstöðu höfundar að gera ráð fyrir óbreyttu þjóðskipulagi og miða forsagnir sínar við
þær aðstæður. Þótt þær aðfinnslur hafi sýnilega við mikil rök að styðjast, kemur ótvírætt
fram, að höfundinum er fyllilega Ijóst, að hagnýting vísindanna í almannaþágu er þjóð-
félagsháttum háð, enda viðurkennt af gagnrýnendum hans.
En hvað sem þessu líður, virðist greinargerð höfundarins um þær tækninýjungar, sem
vænta má eða alþýða manna vonast eftir á næstu árum cftir styrjöldina, vera rituð af
meiri varfærni og raunsæi en menn eiga að venjast um þetta efni í dálkum blaða og tíma-
rita, þar sem fréttnæmar bjartsýnisöfgar tíðkast nú mjög og stundum í þeim ákveðna til-
gangi að bcina hug almennings frá umbótum í félagsmálum. Óhætt mun að gera ráð
fyrir, að þcssi höfundur fjalli um málið af sérþekkingu, þar sem stofnun sú, er hann veitir
forstöðu, hcfur um alllangt skeið unnið að því við góðan orðstír að afla fyrirtækjum og
stofnunum í Bandaríkjunum hagnýtra upplýsinga um hvers konar breytingar og horfur
í viðskiptalífinu, er leiða af, eða vænta má, að leiði af tækninýjungum. Að sjálfsögðu
miðar hann greinargerð sína við ástand og horfur þar vestra, en engu að síður ætti ís-
lenzkum lesendum að geta orðið það til fróðleiks, og máski einhverrar nytsemdar, að
kynnast sumum niðurstöðum hans.
BÆTTUR HÚSAKOSTUR
er í vændum eftir styrjöldina. Fjöl-
smíði samsettra húsa lækkar verð
einkabústaða við alþýðuhæfi.
Mcira en tíu árum fyrir þessa styrjöld var
farið að reisa samsett hús víðs vegar í Banda-
ríkjunum. Mörg þeirra voru á tilraunastigi.
Mörg þeirra voru dýr. En þarna hafði komið
fram ný hugmynd. Hér átti að hagnýta í meg-
inatriðum stóriðjutækni við húsagerð, á sama
hátt og henni hafði verið beitt við bílasmíði
um áratugi. Menn gerðu sér vonir um, að
fyrstu húsin, sem komu fullbúin úr verk-
smiðjunum, mundu valda aldahvörfum í húsa-
gerð og húsaverði á sama hátt og með fyrsta
Fordbílnum hófst öld hinna ódýru bfla. Orð-
takið: „Bíll á hverju hcimili" átti nú að hljóða
í nýrri útgáfu: „Hús á hverri lóð“.
En vonirnar brugðust jafnskyndilega og þær
höfðu vaknað. Ein ástæðan til þess, hve fá sam-
sett hus höfðu vcrið reist fram að þessari styrj-
öld, liggur í augum uppi: Fólkið kærði sig ekki
um þau. Framleiðendunum hafði fyrst og
fremst sézt yfir það, að þeir gátu ekki búið til
nýjan smekk handa almenningi, heldur urðu
þeir að lúta hinum garnla og gróna. Ekkert
stoðaði, þótt húsameistarar teldu stíl húsanna
hagkvæman og framtíðarvænlegan og gæfu
honum. lokkandi nöfn. Milljónir húsnæðis-
þurfandi manna létu sér fátt um finnast. Þeir
vildu fá hús með þeim svip og lagi, sem þeir
þekktu og þeirn sjálfum var að skapi.
Margir bankar og lánstofnanir tregðast við