Helgafell - 01.09.1944, Blaðsíða 191
BÓKMENNTIR
349
og ágæta inngangsritgerð um Jón Sigurðsson,
dœmi hans og áhrif, og auk þess fylgir hann
öllum níu aðalköflum ritsins úr hlaði með fróð-
legum og skemmtilegum skýringargreinum. —
Höfuðfyrirsagnir kaflanna eru: Um alþing á
íslandi, Þjóðfundurinn, Þjóðfrelsi og þjóðar-
hagur, Verzlunarfrelsi, Um sþóla á íslandi,
Bóhmenntir og saga, Bóndi er bústólpi, Hafs-
ins ncegtir og Menn og málefni.
Þessar fyrirsagnir gefa samt ekki nema óljósa
hugmynd um fjölbreytileik efnisins og má t.
d. geta þess, að í síðasta kaflanum eru ekki
færri en sextíu og fjórar undirfyrirsagnir. —
Vera má, að mörg af viðfangsefnum þeim,
sem Jón Sigurðsson fjallar um, séu ekki lengur
dægurmál í venjulegum skilningi, en fleira er
þó það í boðskap hans, sem mætti eins vel
vera taiað til þjóðarinnar í dag eins og fyrir
60—90 árum, og persónuleikinn að baki alls,
sem hann kemur höndum nærri, á að minnsta
kosti jafn beint og brýnt erindi til vor á öllum
tímum. Jón Sigurðsson var í bezta skilningi
óvenjulega mennsþur maður, og þó gæti eng-
inn dýrlingur verið betri til áheita ungu ríki,
sem á margt í óvissu um framtíð sína og sjálf-
stæði.
Bókin er ágætlega prentuð og pappírinn vand-
aður, og mundi Jón Sigurðsson hafa kunnað
hvorutveggja vel, slíkur bókamaður sem hann
var. En hann hafði líka mikla ánægju af dýru
og veglegu bandi, ef því var að skipta, og hefði
einnig sú staðreynd gjarnan mátt vera útgef-
endunum hugstæðari en séð verður af þess-
ari bók. T. G.
Frægasti listamaður
Islendinga
BERTEL THORVALDSEN. SkráS hefur
séra Helgi Konráðsson. Utgefandi Þor-
leifur Gunnarsson. Reykjavík 1944. 342
bls. -f- 27 myndasíður. Verð ib. kr. 75—
og 105—.
Þegar Bertel Thorvaldsen, frægasti listamað-
ur samtíðar sinnar, kom til Kaupmannahafnar
árið 1838, eftir langa útivist suður í Róm, orti
mesta listaskáld, sem þá var uppi í Evrópu,
Islendingurinn Jónas Hallgrímsson, kvæði til
hans, sem hefst á þessum erindum:
1 höfum norður
við himin gnæfir
eyja ísi skyggnd
og eldi þrungin;
þar rís hin fagra
feðra þinna
móðurmold
úr mararskauti.
Fjöld sá hún frægra
fólkbetrunga;
var-a þeim vizku
vant né snilli;
þó hefur enginn
annar sem þú
frægðar-geisli
yfir fold þá skinið.
Sæl þættist hún,
ef hún sjá mætti
yndi fegurst
augna sinna;
sæl þættist hún,
ef hún sjálf mætti
frægð þá fullþakka,
er hún fékk af þér.
Síðar í kvæðinu harmar Jónas það, að enn hafi
ekki íslendingum heima auðnazt að sjá eigin
augum nein af listaverkum Thorvaldsens. Að
vísu hefur Jónasi verið kunnugt um það, að
listamaðurinn var þá þegar fyrir allmörgum
árum búinn að gefa föðurlandi sínu merkileg-
an og fagran grip, skírnarfont þann, sem nú er
í dómkirkjunni í Reykjavík. Eins og kunnugt
er, var hann upphaflega gerður 1827, og flutt-
ur til Kaupmannahafnar árið 1833, en þegar
Bertel Thorvaldsen kom þangað 1838, varð hann
þess áskynja, að ekki hafði verið hirt um að
koma gjöfinni áleiðis, og gekkst hann þá sjálf-
ur fyrir því, að hún yrði flutt til Islands. En
vorið 1839 er Jónas Hallgrímsson staddur á
Akureyri og fréttir þangað, að skírnarfontur-
inn sé kominn til Reykjavíkur. Þá yrkir hann
enn þakkarkvæði til Bertels Thorvaldsens, og
byrjar á þessu erindi, sem hann tekur upp úr
kvæðinu frá árinu áður:
Ein situr úti
yfir öldugeimi
fósturfold
feðra þinna;
hefur né eina
augum litið
lífmynd ljúfa,
er þú leiddir fram.