Helgafell - 01.09.1944, Blaðsíða 185

BÓKMENNTIR
343
munk. Hinu ber heldur ekki að neita,
að mjög margar úrvalsbækur hafa á
bókamarkað komið, bækur, sem okk-
ur er tvímælalaus menningárauki að.
Okkur er hollt og nauðsynlegt að kynn-
ast úrvalsritum heimsbókmenntanna,
fá þau á íslenzku, ef vandað er til
þýðinga. Og víst er mikill fengur í
mörgum fornum ritum okkar sjálfra,
sem endurprentuð hafa verið. Nú er
hafin stórfelld endurprentun slíkra rita
og endurprentun á verkum nýlátinna
rithöfunda íslenzkra. Þá er og lagt hið
mesta kapp á að tína saman hvers
konar sögulegan fróðleik um land og
þjóð, og einstök héruð hafa efnt til
útgáfu á umfangsmiklum héraðssög-
um og héraðslýsingum. Er nú mjög að
þjóðinni haldið þeirri kenningu, að
henni beri að leggja sem mesta rækt
við menningararf sinn og sögu til þess
að farast ekki í hinu nýja syndaflóði
erlendra áhrifa, sem flætt hefur yfir
hana. Vafalaust er margt rétt um
þetta, en einu megum við þó ekki
gleyma. íslenzk þjóð heyr lífsbaráttu
sína í dag og á morgun, en hvorki í
gær né fyrir þúsund árum. Við þurf-
um að þekkja fornbókmenntirnar og
kunna skil á sögu okkar, að því leyti
sem hún glæðir skilning á eðli okkar
og sérstöðu, letur okkur og hvetur. En
við megum ekki staðna í fornöldinni,
ekki lifa og hrærast í liðnum atburð-
um, ekki verða andlegir steinaldar-
menn, sem vita það eitt, að þeir eiga
sögu, en enga framtíð. Hversu merki-
leg sem fortíðin kann að vera, er nú-
tíð og framtíð okkur miklu merkilegri,
varðar okkur miklu meira. Vera má,
að ofurkapp ýmissa útgefenda um út-
gáfu sögulegs fróðlegs og fornra lista-
verka beri vitni mikilli þjóðrækni, en
það ber ekki að sama skapi vitni vak-
andi skilningi á brýnum framtíðar-
verkefnum fólksins, sem nú býr í þessu
landi.
Islenzk þjóð á mörg erfið verkefni
fyrir höndum. Hún verður að skapa
sér þá aðstöðu, að hún geti lifað í
landinu ein og óstudd efnalega, án þess
að styrjaldir færi henni ofurgróða í
aðra hönd. Að öðrum kosti býr hér
ekki lengi sjálfstæð þjóð, og þá yrði
lítill skerfurinn til andlegrar menning-
ar í heiminum umfram það, sem þeg-
ar er orðið. Jafnvel miklir hugsæis-
menn hljóta að játa, að andleg menn-
ing þrífst ekki nema meðal þjóða, sem
eru efnalega sjálfbjarga, þótt það eitt
sé ekki nægilegt. Um það höfum við
átakanleg dæmi úr eigin sögu. Efna-
legt sjálfstæði fáum við aldrei tryggt,
nema við tökum vísindi og tækniíþjón-
ustu okkar á miklu fullkomnari hátt
en gert hefur verið fram til þessa, ger-
um hina nýiu verkmenningu að sam-
eign allrar þjóðarinnar. Að vísu hefur
oi'ðið hér bylting í verklegum efnum
síðustu áratugi, en þó megum við herða
róðurinn til muna. Enn búum við í
ýmsum atvinnugreinum við gamlar
venjur og úreltar, berum lítið úr být-
um fyrir mikið strit. Landið er ekki
hálfræktað. Enginn veit til fulls, hve
mikið af manneldisiurtum má rækta
í íslenzkri mold. Okkur skortir vörur
til daglegrar nevzlu, sem þjóðinni er
heilsufarsleg lífsnauðsyn að neyta.
Vafalaust mætti vinna miklu fiölbreytt-
ari og markaðshæfari vörur úr siávar-
afurðum. Margvísleg gæði landsins
bíða ónotuð og yrði seint upp að telia.
Frumbýlingshátturinn verður að hverfa
úr íslenzkum atvinnuvegum svo fljótt
sem auðið er. Það er langbrýnasta
verkefni bióðarinnar nú. Henni er því
lítill greiði eerður, ef fræðendur henn-
ar reyna að stinga henni svefnþorn
í þessum efnum, þótt óbeint sé. Nú
eru bókaútgefendur engu síður fræð-
endur en þeir, sem við kennslu fást
í skólum og verkstöðvum. Á þeim hvíl-
ir óneitanleea ábvrgð, og henni hafa
þeir nú um skeið brugðizt í mjög mik-
ilvægu atriði, Þeir hafa að yísu ekki