Helgafell - 01.09.1944, Blaðsíða 213

BÓKMENNTIR
371
sjónleiksins, og er í sjálfu sér ekkert við það
að athuga. En höfundinum mistekst hrapal-
lega: Sjónleikinn skortir hinn barnslega yndis-
þokka ævintýrsins, en lausn vandamálsins er
vægast sagt barnaleg.
Það er blátt áfram furðulegt, að í þessu leik-
riti, þar sem allar persónur eru svo málóða,
skuli tæplega finnast ein setning, er geymist,
svo að máls verði minnst. Það skyldu þá helzt
vera orð Lajlu, hinnar herteknu konungsdóttur:
Líf mitt skal verða lofsöngur til þín, er minna
óþægilega á orð Steinunnar við Loft: Fótatak
mitt skal vera lojsöngur um þig. En annars eru
orð allra persónanna jafn gatslitin, í þeim efn-
um þarf enginn annan að öfunda: konungur-
inn eða Barlam, Zardan, hinn góði fóstri kon-
ungssonarins, eða Theodas, sem er Göbbels
ævintýrsii\s. Og aldrei verða hetjur leiksins
giftusnauðari en þegar þær bregða fyrir sig
ljóðlistinni — slíkt flatrím hélt ég, að Davíð
Stefánsson mundi ekki bjóða Islendingum. —
Sjónleikurinn er svo snauður að mennilegri list-
rænni hugsun, að hinn vatnsborni boðskapur
krossins hjá Barlam eða rándýrskenning Kon-
ungsins eru gersamlega utan gátta. Höfundurinn
virðist finna til þessa og reynir því að ofbjóða
lesanda og áhorfanda með því að seilast eftir
efni í austurlenzka trúarsiði Baalspresta hinna
fornu, og lætur skera hjartað úr ástmey kon-
ungsins kvikri og gefa það goðunum að brenni-
fórn — en það fer ekki einu sinni um mann
hrollur.
Höfundurinn er mjög andvígur þeim byltinga-
mönnum, er ,,þykjast geta breytt veröldinni í
einu andartaki", öskra á götunum og þyrla upp
ryki. Hann er vinur hinna seinsprottnu lauka
friðarins og krossins. Þó fær hann ekki annað
gert en leyfa hinum undirokuðu þjóðum að
hrista af sér klafa Konungsins með vopn í
hönd. En meiri hluti síðasta þáttar verður eins
konar friðarfundur, þar sem fulltrúar hinna sig-
ursælu þjóða eru að rökræða við hið konung-
lega villidýr og reyna að sannfæra harðstjórann
um, að honum muni vera hollast að semja frið.
Þegar konungur snýst hinn versti við og myrðir
Lajlu litlu fyrir framan augun á þeim, elta
þeir hann á röndum um hallargarðinn og segja:
Tilboð vort er enn hið sama, herra konungur!
Loks þegar konungur synjar öllum friðarkost-
um, hefur höfundur ekki annað ráð en sækja eld
af himni til að losna við þessa lífseigu persónu
leikritsins.
Og lýkur þá þessum leik svo sem vort þjóð-
kunnasta Ijóðskáld komst einu sinni að orði:
Hundabyssuhvellur; — tjaldið fellur.
Sverrir Kristjánsson.
Gunnar Benedi^tsson: — AÐ ELSKA OG
LIFA: Leikrit í 4 þáttum. Útgefandi: Vík-
ingsútgáfan, Reykjavík 1943. Verð: kr.
24—.
Gunnar Benediktsson leggur gjörva hönd á
margt, og síðasta bókin, sem út hefur verið gef-
in eftir hann, mun vera leikritið Að e\s\a og
lija. Einhvern tíma mun það hafa komið til
tals, að Leikfélag Reykjavíkur léki það, en ekki
varð úr því af einhverjum hálfdularfullum póli-
tískum ástæðum. En hitt man ég, að Soffía Guð-
laugsdóttir las upp úr leikritinu, og Gunnþórunn
Halldórsdóttir lék Jófríði gömlu á móti henni við
það tækifæri, og þótti mér töluvert til koma; að
öðru leyti hefur verið hljótt um leikrit þetta.
Leikritið hefst á Þingvöllum á Alþingishátíð-
inni, er glæsileg stúlka af borgarastétt segir skil-
ið við foreldra sína og fjölskyldu til þess að
njóta ástar Atla, sem er verkamaður og komm-
únisti og rekinn hefur verið úr vinnu hjá föður
hennar fyrir pólitískan áróður. Það endar uppi
á hanabjálkalofti, þegar Sólrún er orðin móðir að
barni Atla og hin rómantíska játun ástarinnar
í vorblíðu Þingvalla hefur hlotið staðfestingu eft-
ir þungbæra reynslu í örbirgð og neyð, og jafn-
vel hin borgaralega móðir Sólrúnar verður að
játa, að svona sé það þegar maður elskar.
Lífsbarátta Sólrúnar og Atla verður baráttan
um það, hvort ást hinnar ungu borgaradóttur
fær staðizt þá raun, sem pólitísk starfsemi Atla
leggur þeim á herðar, en á næsta leiti reyna
föðurhúsin og hinn borgaralegi heimur að lokka
Sólrúnu aftur til lífsþægindanna. ,,Heima hjá
mér er alltaf heitt“, segir Valgerður móðir henn-
ar. Höfundurinn lætur ástina sigra í þessari bar-
áttu tveggja skauta, þar sem Sólrún átti ekki
annað val en að ,,vera ástarlaus eða matar-
laus“, en sá sigur verður ekki fyrr en Sólrún
skilur, að án foringjans Atla er verkalýðurinn
höfuðlaus her og fær ekki sigrað. Þetta ríður
baggamuninn í togstreitunni milli heitu stofunn-
ar framkvæmdarstjórans og hanabjálkaloftsins.
Persónur sögunnar eru flestar gallaðar frá
höfundarins hendi. Atli er einspora í öllum
háttum sínum og tali, og vart skiljanlegt, hvern-
ig hann fær haldið ástum Sólrúnar, og ástar-