Tímarit Máls og menningar - 01.12.1995, Page 32

7 Frelsið (Reykjavík: Hið íslenzka bókmenntafélag, 1970), bls. 138.
8 „Landneminn mikli“, Dagleið áfjöllum (Reykjavík: Heimskringla, 1938), bls. 26.
9 Sjá bók Emils, The Icelandic Unitarian Connection: Beginnings oflcelandic Unitari-
anism in North America, 1885-1900 (Winnipeg: Wheatfield Press, 1984), kafla 4.
10 Ritdeiluna er að finna í Skiptum skoðunum (Reykjavík: Bókaútgáfa Menning-
arsjóðs, 1960). Ég íjalla um hana, sem og ein- og tvíveldiskenningar almennt, í
„Bölsvandanum og goðsögn hins gefna“ í Þroskakostum.
11 Sjá Siðfrœði Nikómakkosar eftir Aristóteles (ýmsar útg.), 1126a. Ég ræði þessa
kenningu í nokkrum smáatriðum í ritgerð minni, „Um geðshræringar", Skírnir,
168 (haust) (1994), 5. hluta.
12 Haraldur Bessason nefnir sama dæmi í „Where the Limitations of Language and
Geography Cease to Exist“, The Icelandic Canadian, 25 (4) (1967), bls. 72.
13 Þetta er m.a. eitt þrástef Þroskakosta.
14 Það er þannig alls engin mótsögn í því fólgin að halda fram á sama tíma kenningu
um sameiginlegt manneðli og aukna mannúð í heiminum, eins og Stefán Snæv-
arr telur sér trú um í grein sinni um Þroskakosti, „Hamingjan, siðferðið, lögmál-
ið“, Skírnir, 168 (haust) (1994), bls. 535-36. Var það ekki Goethe sem orti: „Die
Menschheit schreitet immer fort, der Mensch bleibt ewig derselbe"?
15 Sjá „Pegasus in the Cow Shed ...“, bls. 19. Viðar notar hér hugtakið „care“ sem
hefur á síðustu árum verið teflt fram í hinni siðffæðilegu umræðuhefð sem
andstæðu réttlætis: mjúku kvengildi gegn hörðu karlgildi. Viðar hefur þó naum-
ast slíkt skæklatog í huga enda útilokar hversdagsleg málnotkun alls ekki að
einstaklingur geti í senn verið umhyggjusamur og réttlátur.
16 Viðar Hreinsson bendir á sömu kosti í „The Barnyard Poet...“, bls. 7.
17Frekari rökstuðning þessa má finna í ritgerð minni, „Menntamál á
lýðveldisafmæli“ í Tilraunin Island í50 ár, ritstj. Kristján Kristjánsson og Valgarð-
ur Egilsson (Reykjavík: Listahátíð í Reykjavík, 1994), 1. og 2. hluta.
18 Sjá t.d. ívitnanir í skrif Stephans í The Icelandic Unitarian Connection, bls. 22.
Hvernig þessi áhrif hafa ratað inn í hugsun Stephans er önnur saga. Milliliðirnir
kunna að vera amerískir húmanistar á borð við Felix Adler, sjá Óskar Halldórs-
son, „Á ferð og flugi eftir Stephan G. Stephansson“, Studia Islandica, 19 (1961).
19 Ég rökstyð slíka veraldarhyggju um skilgreiningu siðferðishugtaka í ritgerð
minni, „Social Concepts: Normativity without Relativity", Res Publica, 1 (1)
(1995).
20 Slík er m.a. ábending Laxness í Dagleið áfjöllum, bls. 22.
21 Viðar ræðir hinn „tvöfalda sjóndeildarhring“ víða í fýrrgreindum fýrirlestrum
sínum.
22 Sjá heitið á fýrrnefndri ritgerð Haraldar Bessasonar.
23 Þeirra á meðal er Jiirgen Habermas, sjá m.a. ritgerð hans, „Modernity Versus
Postmodernity", New German Critique, 22 (vetur) (1981).
24 Páll Skúlason gerir hnitmiðaða grein fyrir skoðunum Derridas í ritgerðinni „Að
vera á skilafresti", Tímarit Máls og menningar, 55 (2) (1994) og í sama hefti er að
finna viðtal við Derrida sjálfan.
25 Hér er að sjálfsögðu vísað til líkingamáls úr hinu snjalla kvæði Hannesar Péturs-
sonar, „Stefán G“, Kvœðasafn 1951-1976 (Reykjavík: Iðunn, 1977), bls. 54.
30
TMM 1995:4