Saga - 2020, Page 16

og er ólíklegt að hann fari fram hjá þeim sem velta myndinni fyrir
sér.
Þó að þessir fyrirboðar séu ekki augljósir og spilli ekki fyrir
spenntum lesanda þá geta þeir haft áhrif, hugsanlega veltir lesand-
inn þeim fyrir sér í einhvern tíma án þess endilega að draga af þeim
skýrar ályktanir. Í raun mætti þó segja að allar myndir Guðlaugs
breyti að einhverju marki merkingu sögunnar enda færir hann þær
nær samtíma sínum. Eins og Finnbogi Guðmundsson bendir á í
stuttri umfjöllun um handritin tvö gerir Guðlaugur sér „sem vonlegt
er, ekki grein fyrir húsakosti og klæðaburði fornmanna, setur því
burstir á bæ Njáls og klæðir þá Gizur hvíta og Hjalta Skeggjason í
heldri manna búning samtíðar sinnar“.13 Guðlaugur klæðir allar
persónur í skrautlegan og íburðarmikinn fatnað og setur á þær tign-
arleg höfuðföt. Buxur karlmannanna eru til að mynda ýmist með
röndum eða köflóttar. Guðlaugur skapar persónurnar sem samtíma-
menn sína og færir þær þannig um leið nær sveitungum á Fells -
strönd.
Margir listamenn aðrir en Guðlaugur Magnússon hafa teiknað
atburði og persónur úr Íslendingasögunum og mætti í því samhengi
nefna veglega útgáfu Halldórs Laxness á Njálu frá árinu 1947. Með
sögunni fylgja teikningar eftir nokkra af fremstu listamönnum
þjóðarinnar á þeim tíma: Gunnlaugi Scheving, Þorvaldi Skúlasyni
og Snorra Arinbjarnar. Í teikningunum beina listamennirnir gjarnan
sjónum að merkum atburðum og „varpað er ljósi á fleiri og gjarnan
dekkri hliðar sögunnar“.14 Þótt Guðlaugur teikni vissulega myndir
af bardögum í Njáls sögu eru fleiri myndir af persónum sem virðast
ekkert aðhafast. Af 21 mynd eru aðeins sjö sem sýna bardaga eða
aðdraganda hans — þó er hvergi að sjá blóð líkt og í teikningum
Gunnlaugs Scheving — hinar 14 sýna kyrrstæðar persónur sem í
flestum tilfellum eiga í samræðum ef tekið er mið af tilvísun þeirra
í textann. Guðlaugur leggur þannig ríkari áherslu á afdrifarík
orðaskipti þeirra á milli en ekki endilega átök eða deilur líkt og
viðurkenndir fagmenn gerðu fyrir veglega og dýra útgáfu nokkrum
áratugum síðar. Munurinn á valinu kann að liggja í eðli gerðanna
þorsteinn árnason surmeli14
13 Finnbogi Guðmundsson, „Nokkurar sögur … í hjáverkum uppskrifaðar“, Ár bók
Landbókasafns Íslands 22 (1965), bls. 146–152, sjá bls. 147.
14 Jón Karl Helgason, Höfundar Njálu. Þræðir úr vestrænni bókmenntasögu (Reykja -
vík: Heimskringla 2001), bls. 118. Í bók sinni fjallar Jón Karl um fjölmargar
útgáfur Njálu og teikningar við söguna frá ólíkum tímum.
Saga vor 2020.qxp_Saga haust 2004 - NOTA 22.4.2020 14:44 Page 14