Saga - 2020, Side 56

Atburðarásin sem nú hófst í og við Suðurgötu 14 hefur lengi haft
yfir sér allt að því goðsagnakenndan blæ. Helstu heimildirnar um
hana eru bók Hendriks Ottóssonar, Hvíta stríðið, og skýrslur lögregl-
unnar en þær hafa verið gefnar út á prenti í bókinni Réttvísin gegn
Ólafi Friðrikssyni. Gallinn við þessar heimildir er hins vegar sá að
þær gefa brotakennda mynd af því sem átti sér stað. Heimildar -
mennirnir voru beinir þátttakendur í átökunum og sjónarhorn þeirra
takmarkað og litað af þátttöku þeirra og viðhorfum til málsins. Fyrir
vikið hefur verið erfitt að fá heildarmynd af atburðunum.
Ein heimild gefur þó góða mynd af gangi mála en það eru minn-
ingar séra Jóns J. Skagan, Stingandi strá. Að skóladegi loknum hélt
hann ásamt Baldri Andréssyni skólabróður sínum í Suðurgötu. Vin -
irnir smeygðu sér inn í mannþröngina og tóku sér stöðu fremst við
götuvegginn við heimili Ólafs þegar lögregluna bar að garði. Lög -
reglustjóri krafðist þess að fá drenginn afhentan. Þegar það skil aði
ekki árangri hófst leit í húsinu. Nathan, sem hafði verið falinn í
skúma skoti á bak við rúmgafl hjónanna, fannst eftir nokkra leit. Þá
voru lögreglumenn beðnir að tryggja gönguleið frá húsinu niður að
götu.46 Samkvæmt frásögn Jóns Skagans ruddist hópur lögreglu-
manna skömmu síðar út úr húsinu með kylfur á lofti en einn þeirra
bar Nathan grátandi á höndum sér. Skipti engum togum að liðs -
menn Ólafs réðust að lögreglunni og í kjölfarið hófust heiftarleg
hópslagsmál á flötinni framan við húsið. Fljótlega kom í ljós að lög-
reglan og aðstoðarlið hennar átti undir högg að sækja enda voru
liðsmenn Ólafs fjölmennir. Lögreglan sló skjaldborg um drenginn en
allt kom fyrir ekki og svo fór að Nathan gekk henni úr greipum.
Þegar slagsmálin stóðu sem hæst tókst Ásgeiri Möller Guðjónssyni
kyndara að koma Nathan aftur inn í húsið. Skömmu síðar skipaði
lögreglustjóri mönnum sínum að hverfa frá þegar liðsmenn Ólafs
fylktu liði fyrir framan tröppur heimilis hans.47
Að Suðurgötu 14 fögnuðu Ólafur og liðsmenn hans ákaft sigri.
Flestir bjuggust þó við nýrri atlögu á hverri stundu. Þess vegna var
ákveðið að mynda varðlið og hafa varðhöld um heimili Ólafs.
Liðið var aðallega skipað verkamönnum en einnig menntamönn -
um sem hneigðust til kommúnisma. Alls voru um 90 félagar skráðir
í fasta liðið en að auki var varalið sem kalla mátti til ef á þurfti að
skafti ingimarsson54
46 Réttvísin gegn Ólafi Friðrikssyni, bls. 24–25.
47 Jón Skagan, Stingandi strá, bls. 125–128.
Saga vor 2020.qxp_Saga haust 2004 - NOTA 22.4.2020 14:44 Page 54