Saga - 2020, Page 150

um á námskrá áratug síðar var hins vegar þrengt að Íslandssögu -
kennslu í framhaldsskólum, hún var felld saman við mannkynssögu
og er mál flestra að Íslandssagan sé olnbogabarnið í þeirri sambúð.
Gunnar Karlsson lagði hins vegar ekki hendur í skaut og samdi, í
félagi við aðra, tvær kennslubækur í anda hinnar nýju námskrár,
Fornir tímar og Nýir tímar, og komu þær út árin 2003 og 2006.
Óhætt er að segja að Gunnar hafi lyft grettistaki í ritun kennslu-
bóka fyrir hin fyrri skólastig á níunda áratugnum. En hvað má þá
segja um kennslubækur fyrir hans eigin skóla, Háskóla Íslands? Í
kringum 1990 var orðið algengt að nota Sögu Íslands við kennslu í
Íslandssögu og Gunnar átti þar kafla um sögu þjóðveldistímans og
landshöfðingjatímans. Gunnar notaði þannig heftið um landshöfð -
ingjatímann við kennslu í Íslandssögu 1830‒1940 (sem þá hét Ís -
lands saga III) þegar ég sótti tíma hans í því námskeiði vorið 1991.
Jafnframt hóf hann tilraun með frekari samvinnu við nemendur og
lét okkur semja yfirlitskafla um Íslandssögu tímans 1904‒1940 til að
vinna áfram sem heildartexta í Sögu Íslands. Er afrakstur þeirrar
vinnu í tíunda bindi Sögu Íslands sem kom út 2009 og öllum nem-
endum sem lögðu ritgerðir í púkkið skilmerkilega þakkað sitt fram-
lag. Miðað við mína reynslu af þessum skrifum tel ég þó að nem-
endaritgerðirnar hafi ekki nýst Gunnari sérlega vel og textinn í Sögu
Íslands X ber meiri keim af fyrri skrifum Gunnars um sama efni.
Eftir sem áður var þetta áhugaverð tilraun og framhald af fyrri
viðleitni Gunnars varðandi framhaldsskólakennslubækur.
Öllu metnaðarfyllra rit var Drög að fræðilegri kennslubók í íslenskri
miðaldasögu sem var fyrst notuð í kennslu vorið 1991 í námskeiði um
íslenska miðaldasögu sem Helgi Þorláksson kenndi þá. Gunnar hélt
áfram samningu þess allan tíunda áratuginn og er seinasta fjölritið
á Háskólabókasafni frá árinu 1999. Vorið 1999 vann ég sjálfur við
yfirlestur á fjölritinu með það markmið að vinna það áfram sem
háskólakennslubók. Þá var það um 700 blaðsíður og enn taldi Gunn -
ar þurfa að bæta ýmsu við. Skömmu eftir það ákvað Gunnar hins
vegar að breyta um stefnu. Hann tók út hluta efnisins og notaði í
fræðiritið Goðamenning (2004) en jafnframt gaf hann út einstaka
hluta fræðilegu námsbókarinnar sem staka hluta Handbókar í ís -
lenskri miðaldasögu. Komu þrjú bindi hennar út árin 2007, 2009 og
2016 og var enn ýmsu ólokið í því verki þegar Gunnar féll frá.
Handbókin hefur nýst vel sem ítarefni í háskólakennslu en er of efnis -
mikil til að geta verið kennslubók í Íslandssögu miðalda á háskóla-
stigi sem er afgreidd á sex vikum miðað við núverandi námsskipu-
sverrir jakobsson148
Saga vor 2020.qxp_Saga haust 2004 - NOTA 22.4.2020 14:44 Page 148