Saga - 2020, Side 179

ekki endilega slæmt en þegar lesandinn gerir sér grein fyrir þeim fjölskyldu-
tengslum sem eru til staðar þar verður skilningurinn á greininni dýpri. Slíkt
er mikilvægt að vita fyrir þá sem ætla að nýta sér greinina sem grunn undir
rannsóknir.
Mjög mismunandi áherslur eru í greinunum, sumar eru línuleg frásögn
þar sem sagan er rakin ár frá ári á meðan í öðrum er greinandi texti og
vangaveltur höfunda. Nokkrum sinnum rekst lesandinn á langar upptaln-
ingar á til dæmis öllum sýningum sem haldnar hafa verið á safninu og í enn
öðrum eru fullítarlegar frásagnir af ákveðnum vandamálum svo sem í
tengslum við húsnæði eða annað. Blaðsíðurnar hefði mögulega verið hægt
að nýta betur. Höfundar hafa fengið nokkuð frjálsar hendur en spurning er
hvort ritstjórn hefði átt að setja skýrari línur varðandi uppbyggingu og efnis -
framsetningu greinanna. Tveir kaflanna um einstaklingssöfn innihalda til
dæmis að mestu upplýsingar um listamennina sjálfa. Það eru auðvitað mikil -
vægar bakgrunnsupplýsingar en þegar þær verða að bróðurparti grein anna
er það fullmikið, hér á umfjöllunarefnið að vera söfnin sjálf en ekki lista-
mennirnir sem þau eru stofnuð til heiðurs.
Ef rekja á einhverja þræði í gegnum allar greinarnar blasir við einstak-
lingsframtakið. Í langflestum tilvikum er það að tilstuðlan ákveðinna ein-
staklinga sem söfnin komast á legg eða hugmyndin um þau fæðist. Oft er
það í gegnum söfnun þeirra á listaverkum sem verða svo stofngjafir eða
framtak sem verður til þess að ráðandi öfl taka sig til og veita fjármagni í
stofnun safns. Þar kemur fram annar þráður, sá að það sem einkennir stofn-
un safnanna og fyrstu árin í rekstri þeirra er stórhugur og mikill velvilji en
þegar á líður verður róðurinn oftast erfiður. Sjaldnast er það þannig að
reksturinn sé tryggður til framtíðar eða hugsað hafi verið fyrir rekstrar-
grundvelli. Söfnin og starfsmenn þeirra lenda í vandræðum með reksturinn
og tala oft fyrir daufum eyrum þar sem nýir kjörnir fulltrúar eða eigendur
með aðrar áherslur eru komnir til starfa. Þar ber oft húsnæðisvanda á góma,
söfnin eru mörg hver í óhentugu húsnæði þar sem mikið vantar upp á til
þess að þau geti varðveitt safneign sína á faglegan hátt. Söfnin eru þá mörg
hver rekin með lágmarksmönnun sem verður til þess að þau eiga erfitt með
að rækja hlutverk sitt samkvæmt stofnskrám og safnalögum.
Nokkrar vel valdar myndir prýða hvern kafla í bókinni, valdar af höf-
undum til að undirstrika ákveðna þætti í greinum sínum. Myndirnar fylgja
aðalþráðum greinanna, oftast er um að ræða ljósmyndir af stofnendum eða
forsprökkum safnanna og húsnæði þess. Einnig er að finna nokkrar myndir
úr innra starfi safnanna sem er gaman að sjá og bæta miklu við greinarnar.
Gaman hefði verið að hafa meira myndefni, sérstaklega þegar hugsað er um
umfjöllunarefni bókarinnar og allan þann hafsjó af menningarverðmætum
sem þau varðveita. En raunin er auðvitað sú að dýrt er að birta myndir.
Bókin kallar á samantekt úr köflum hennar en hún er ekki til staðar.
Hvort slík samantekt hefði átt að vera hluti af bókinni eða hvort inngangur
ritdómar 177
Saga vor 2020.qxp_Saga haust 2004 - NOTA 22.4.2020 14:44 Page 177