Saga - 2020, Page 184

eins og nefnt hefur verið. Líklegt er og raunar víst að túlkunin mun eiga eftir
að þroskast og þróast. Hins vegar er bókin þannig úr garði gerð að hún
nýtist mjög vel til frekari rannsókna og er þannig frjó og gefandi.
Árni Daníel Júlíusson
Philip Lavender, LONG LIVES OF SHORT SAGAS. THE IRREPRESS-
IBILITy OF NARRATIVE AND THE CASE OF ILLUGA SAGA GRÍÐAR -
FÓSTRA. The Viking Collection. Studies in Northern Civilization 25.
University Press of Southern Denmark. Odense 2020. 401 bls. Ritaskrá,
nafnaskrá.
Illuga saga Gríðarfóstra er fornaldarsaga sem var þekkt á sextándu öld og
síðar. Óhætt er að segja að hún sé ekki meðal kunnari sagna í þeim flokki
enda hefur hún notið takmarkaðrar athygli fræðimanna. Úr því er nú bætt
með veglegu riti sem byggir á doktorsritgerð Philips Lavender við háskól -
ann í Kaupmannahöfn. Lavender bendir á náin tengsl fornaldarsagna og
rímnagerðar og er Illuga saga dæmi um það. Þá vekur hann athygli á sam-
norrænum sagnaarfi sem iðulega býr að baki mismunandi frásögnum í
bundnu og óbundnu máli.
Í ritgerðinni fjallar Lavender um mismunandi handrit Illuga sögu, vís-
anir í söguna í öðrum sögum og meðferð efnisins í norrænum kappakvæð -
um og íslenskum rímum. Hann bendir á að færeyskir dansar hafi sennilega
haft áhrif á gerð sögunnar en heimildir hennar séu þó margbrotnar (bls.
56‒63). Kappatal frá sextándu öld sannar að söguefnið var þekkt á þeim
tíma (bls. 146‒151). Hann ber saman þrjár megingerðir handrita þar sem
þau elstu eru frá sautjándu öld en mikil fjölgun handrita átti sér stað á átj-
ándu og nítjándu öld og er það til marks um blómlega sagnahefð á þeim
tíma. Textaútgáfur höfðu áhrif á handritagerð og dæmi eru um að rímur hafi
verið byggðar á prentaðri útgáfu sögunnar. Markar bókin töluvert fráhvarf
frá flestum fyrri rannsóknum á fornaldarsögum sem einblína á uppruna
þeirra á miðöldum.
Höfundur ber svo söguna saman við sögur sem eru skyldar henni hvað
varðar söguþráð og framsetningu. Þar má nefna Illuga sögu Tagldarbana og
Illuga rímur eldhúsgoða en kjarninn í öllum þessum sögum er einvígi aðal-
persónunnar við tröllkonu (bls. 135‒146). Með þessum samanburði varpar
höfundur ljósi á þróun sagnahefðar. Hann fjallar nokkuð um glataða sögu,
Hrings sögu og Hermanns, sem vísað er til í upphafi sögunnar. Þessi um -
fjöll un varpar ljósi á sagnahefð sem nú er meira eða minna óþekkt, jafnvel
meðal fræðimanna. Jafnframt skýrir höfundur flókið samhengi texta hvers
við annan og viðtökuhefð sagna af þessu tagi.
ritdómar182
Saga vor 2020.qxp_Saga haust 2004 - NOTA 22.4.2020 14:44 Page 182