Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2021, Blaðsíða 88

KóRaLÍNa OG MæðUR HENNaR
91
Konan í samhverfu íbúðinni býður Kóralínu í heimagerðan mat sem
mikil alúð hefur verið lögð við, það er safaríkur, gullinn kjúklingur og
franskar kartöflur. Heima hjá sér fær Kóralína þurra, ofeldaða búðarkjúkl-
inga ef mamma hennar eldar, franskan eða annan útlenskan mat með út-
lendum kryddum sem faðirinn eldar „eftir uppskriftum“ og henni finnst
framandlegar og maturinn fárvondur. Hún borðar hann aðeins af því að hún
elskar föður sinn mjög og er hænd að honum. Í hennar augum er heimatil-
búinn matur, helst frosinn, djúpsteiktur fiskur og franskar að enskum hætti,
tákn um ást, umönnun, eindrægni og þjóðerni. Til að byrja með lætur hún
tælast af dekrinu á hinu heimilinu og er jafnvel tilbúin til að dvelja áfram hjá
hinum foreldrum sínum. En ekki með þeim skilmálum að þau fái að taka
augu hennar og setja tölur í stað þeirra.
Hin móðirin býður telpunni gull og græna skóga, allt sem hugur hennar
girnist, ef hún vilji vera hjá þeim. Hún vill skipuleggja allan daginn fyrir
„dótturina“ með stanslausu stuði og Kóralína skilur að þessi kona myndi
aldrei leyfa henni að leiðast og ákveða sjálf hvað hún vildi gera í því. Þessi
móðir myndi leggja sjálfsmynd hennar undir sig um leið og hún yrði til og
aldrei gefa henni tóm til að þrá neitt. Kóralína útskýrir þetta fyrir hinum
Bóbó, eftirmynd gamla karlsins í risíbúðinni, sem mælir með tilboði hinnar
móðurinnar um ættleiðslu enda sjálfur sköpunarverk hennar: „Þú skilur
þetta bara alls ekki,“ sagði hún. „Ég vil ekki allt sem ég vil. Það vill enginn.
Ekki í raun og veru. Það væri ekkert gaman að fá allt sem manni dytti í hug.
Bara sisvona. Það hefði enga merkingu. Og hvað svo?“ (126–127)
Margoft hefur verið bent á tengsl Kóralínu við grein Sigmund Freuds
um hið ókennilega (þýs. das Unheimliche, e. the uncanny) frá 1919.31 David
Rudd gengur svo langt að segja að Kóralína sé „skáldleg sýnikennslaı“ (e. fic-
tional representation) á hugtakinu das Unheimliche og hann segir:
Í augum Freuds er hið ókennilega „sú tegund ótta sem tengist því
sem við höfum lengi vitað og löngu þekkt.“ Heimilið góða býr yfir
illum heimi sem er móthverfa þess og orðinn til úr ótta sem er
gamalkunnugur.32
31 Sigmund Freud, „Hið óhugnanlega“, Listir og Listamenn, þýð. Sigurjón Björnsson,
Reykjavík: Hið íslenska bókmenntafélag, 2004, bls. 191–239. Sigurjón Björnsson
þýðir hugtakið das unheimliche með hið óhugnanlega. Smám saman hefur önnur þýð-
ing á hugtakinu rutt sér til rúms meðal bókmenntafræðinga eða hið ókennilega og það
er notað hér.
32 Ennfremur leggur Rudd til ágæta skilgreiningu á hugtakinu: „For Freud, the Unc-
anny is „that class of the frightening which leads back to what is known of old and
long familiar“, David Rudd, „an Eye for an I“, bls 161.