Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2021, Blaðsíða 228

UnGLInGSSKÁLDSAGAn
199
margar grímur og svo virðist sem hann njóti kynjaviðsnúnings minna en
tíðra svika sem vekja enga sektarkennd með honum. Dulargervið er list, ekki
eðli: hann fer úr einum stað í annan eins og balletdansari, á milli húsbænda
og ástkvenna, bræðra og systra. Hann getur lagað sig kynferðislega að öllu,
á sér ótal birtingarmyndir og heitir ýmist Faublas, Blasfau, Mademoiselle du
Portail, riddarinn af Florville (og þar notar hann dulnefni sem ein ástkvenna
hans, Madame de B., notar þegar hún dulbýr sig sem karlmaður). Hann
er sonur barónsins, bróðir Adélaïde, síðan dóttir barónsins, systir Adélaïde,
dóttir Portail, síðan sonur hans og þannig verður hann bróðir sjálfs síns
… Í leit að hvaða „látnu móður“? Þetta svimakennda dulargervi er öflug
vörn gegn brjálsemi. Það nægir í raun að tvær af ástkonum hans deyi (eins
og móðir hans) til að hann geti ekki lengur leikið sér milli þeirra. Þegar
leikurinn hættir falla grímurnar. Þá kemur ekki í ljós nekt heldur tóm, eng-
inn, brjálsemi. Faublas er frjáls, þar sem ástkonur hans eru látnar, en hann
flýtir sér ekki í fang útvalinnar eiginkonu: án gervanna, sem gerðu honum
kleift að nálgast falskar mæður, hefur hann enga ástæðu til að vera til. Það
er einkennandi að brjálsemi Faublas bindur enda á frásögnina og það eru
sendibréf (einkum brot) sem segja frá sturlun hans. Faðirinn verður að koma
reglu á hlutina og taka stjórnina til þess að Faublas finni lækningu og að
lokaópið heyrist: „Við eigum hann.“ Dulbúni brjálæðingurinn verður alvöru
unglingur sem tilheyrir fjölskyldu sinni.
Kynræn margræðni, dulargervi og nafnafjöld gera Faublas að 18. aldar
pönkara. Þegar leikunum lýkur tekur brjálsemin við. Sem þýðir að meðvit-
undin um að barokkleiknum (Don Juan, Casanova) geti linnt og honum eigi
að linna, verður skýrari. Hér skapast svigrúm fyrir innra líf sem er í fyrstu
óráð, glundroði eða tóm. Það verður að koma reglu á það: það gerist með
persónum föðurins og vinar hans, læknisins en einnig með orðræðu skáld-
sögunnar. Vegna þess að á eftir bréfunum, sem segja frá niðurbrotinu sem
fylgir brjálseminni (þögn, öskur), heldur frásögnin áfram með samþættingu
hinna sálrænu atburða. Frásagnir af draumum, samanburður, hliðstæður
koma í kjölfar dulargervisins. Skrifin tengja og túlka. Maður tekur eftir því,
til dæmis hjá Restif de La Bretonne, að sagt er frá sifjaspelli á lævísan hátt:
draumar kallast á, tákn, skírskotanir, orðræður sem kalla á svör og viðbætur,
einkum á milli Le Paysan perverti (1775) og La Paysanne pervertie (1748).
Hvort sem afbrigðileikinn er yfirdrifinn eða eðlilegur þá er unglingur
18. aldar lykilpersóna. Hann er tákn fyrir huglægni í krísu og einnig er hann
sögupersónan sem gerir höfundinum kleift að teygja sálrænt niðurbrot alveg
að psýkósunni og um leið að safna brotunum saman í einingu verksins. Hin