Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2021, Blaðsíða 227
JULIA KRISTeVA
198
endi á hana. Það er einungis forsjónin, hending, sem veldur því að allt fer
samkvæmt settum reglum. Rousseau lætur sögupersónur sínar segja aftur og
aftur að þessar reglur séu einkar tilviljanakenndar: maður verður að „fara út
fyrir öll mörk“, mælir hann með í hnotskurn („besta leiðin fyrir þig til að
lækna konuna þína er að fara út fyrir öll mörk með henni“ segir Háttprúð
álfkona við Konunginn). Og þar má líka lesa: „Þrátt fyrir skringilegheitin,
eða þökk sé þeim, féll allt í ljúfa löð.“ Rousseau hikaði lengi áður en hann
gaf út þennan lofsöng um kynjarugling sem hvílir í grunninn á draumórum
móðurinnar og sem á að leysast fyrir guðlega forsjón í lok unglingsáranna.
Tvíburapar, blendingspar, par sem gæti stundað sifjaspell samkvæmt þrá
móðurinnar: „Að minnsta kosti er ég sannfærð um að þau elska hvort annað
eins mikið og hægt er.“
Ímynd unglingsins hjá Rousseau virðist síðar losna við „tvíræðni“ hvort
sem hún birtist sem karl og kona, bróðir og systir, barn og fullorðinn. Við
þekkjum saklausu ástarsöguna frá sveita- og sifjaspellssamfélögunum í Valais
þar sem finna má sögupersónur sem hafa óljósa stöðu („hann fór í mútur,
eða öllu heldur missti hann röddina; hann er hvorki barn né karlmaður og er
ófær um að tjá sig með rödd annars hvors þeirra“9), sem verða „eiginmaður
og eiginkona jafnframt því að vera bróðir og systir“.10 Rousseau dregur úr
yfirdrifinni perversjón tvíburanna í La Reine Fantasque með gullaldartál-
sýninni.
Diderot var frjálsari í hugsun og með skáldverkum sínum, Le Neveu de
Rameau (1773) og Jacques le Fataliste (1777) bjó hann til unglingsgerðir sem
draga í efa föðurhlutverkið, normið og trúna. Hjá Restif de La Bretonne eru
sifjaspell hins vegar útbreidd, sem regla í sveitasamfélaginu og atburðarás
skáldsögunnar, og unglingurinn er því aðeins einn af mörgum sem stundar
sifjaspell og ekki frábrugðinn á nokkurn hátt.
Í minna þekktum texta frá 18. öld, Les Amours du chevalier de Faubles
(1787-1790) eftir Jean-Baptiste Louvet, er svo að finna seinustu gerð sam-
þættingar og upplausnar persónuleika og kynrænnar sjálfsmyndar með því
að notast við ímynd unglingsins.
Faublas er snillingur í gerð dulargerva og það gerir honum ekki aðeins
kleift að skipta um kyn að vild heldur gengur hann einnig undir fjölda dul-
nefna, mun fleiri en Stendhal. Ungi maðurinn er sonur barónsins af Fau-
blas, hann missti ungur móður sína og er án sjálfsmyndar. Hann á sér fjöl-
9 Émile, Œuvres complètes, bls. 490.
10 Essai sur l’origine des langues, Œuvres complètes, bls. 125.