Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2021, Blaðsíða 95

DaGNý KRISTJáNSDóTTIR
98
manna, heimkynnum, þar sem hvert og eitt mannsbarn bjó endur
fyrir löngu og í upphafi. Í skrítlu einni segir, „ástin er heimþrá“; og
í hvert sinn sem einhvern dreymir stað eða land og segir við sjálfan
sig í draumnum: „Þennan stað þekki ég; hér hef ég verið áður“
getum vér ráðið í það svo að staðurinn sé sköp eða líkami móður-
innar. Einnig í þessu tilviki er unheimlich það sem einu sinni var
heimisch, gamalkunnugt; forskeytið un sýnir bælinguna.46
Uppreisn Kóralínu gegn móðurinni í upphafi bókarinnar einkennist fyrst
af kröfu hennar um óskipta ást og athygli móðurinnar sem hefur ekki tíma
til að sinna henni. Um leið vill Kóralína að móðirin viðurkenni sjálfstæði
hennar, val á skólafötum, mat og afþreyingu. Um það stendur styrinn í fata-
búðinni þar sem móðirin ansar ekki fatasmekk Kóralínu og þessi ómerkilegu
átök skipta telpuna miklu máli af því að hún er að byrja í nýjum skóla. Í reiði
sinni fer telpan inn í stássstofuna sem hún má ekki fara inn í, opnar dyrnar
sem hún á ekki að gera og hittir fyrir hina móðurina, sér í gegnum hana og
skorar hana á hólm. Þegar allar grímur eru fallnar undir lokin birtist hin
móðirin svona:
„Hin mamman var risastór […] höfuðið á henni snerti næstum
loftið – og hún var náföl, eins og maginn á könguló. Hár hennar
hlykkjaðist og bugðaðist í allar áttir og tennurnar voru eins beittar
og hnífar“ (133).
Hin móðirin er birtingarmynd hins ókennilega í bókinni. Hún er Medúsan sem
blindar alla sem hún lítur á, hún er hin fallíska móðir, hvasstennt með ógnandi
klær og ofsareið. Kóralína skilur ekki hvernig henni gat fundist hin móðirin
lík raunverulegu mömmu sinni í upphafi. Hinni móðurinni fylgja fjölmörg
móðurtákn sem flokkast undir úrkast (e. abject): frumstæð og líkamleg.47
Þegar Julia Kristeva reynir að lýsa því sem hún kallar úrkast (e. abject) er
það þrautinni þyngra. Úrkastið verður til fyrir máltöku, það er bundið líkam-
46 Freud, „Hið óhugnanlega“, bls. 224.
47 Í kennslu og umræðum um þessa bók með stúdentum koma oft upp sterk (varnar)
viðbrögð hjá ungum konum gegn „skrímslisvæðingu“ móðurinnar í Kóralínu. Það
er eiginlega óhjákvæmilegt ef ógnarmyndir hinnar móðurinnar, sem eru útkoman
úr frumferlum og tilfærslum Kóralínu/Gaiman, er færð inn í raunveruleika þar sem
köngulær, mannát og aflimanir hafa engar augljósar vísanir til mæðra. En hér er
verið að tala um hugrænar ófreskjur, ímyndir og stækkaðar myndhverfingar, innri
ótta og órólegra tilfinninga sem leita sér forms í hryllingskonu Barböru Creed.