Úrval - 01.12.1944, Side 97

ER HERNAÐUR ÖHJÁKVÆMILEGUR ?
95
stæður, hafa leitt til Jpeirrar
furðulegu, en afar þýðingar-
miklu niðurstöðu — að sam-
keppni milli samkynja tegunda
þarf ekki, og leiðir venjulega
ekki til nokkurs hagnaðar fyrir
hinar keppandi tegundir í heild.
Örfá dæmi þarf til þess, að
sýna, við hvað ég á. Á meðal
fugla, svo sem páfugla og fasan-
hænsna, á sér stað „fjölkvæni“,
ef karlfuglinum tekst að tryggja
sér „kvennabúr". Þeir spranga
fram og gera sem mest úr
f jaðraskrauti sínu á „samkomu-
stöðum“, þar sem karl- og kven-
fuglar hittast til þess að velja
sér maka. En mjög er það mis-
jafnt, hve einstökum karlfugl-
um verður vel ágengt. Sumir
hreppa marga kvenfugla, aðrir
aðeins einn eða tvo, — sumir
engan.
Hinir heppnu karlfuglar
láta að sjálfsögðu eftir sig
margfalt fleiri afsprengi, en
þeir óheppnari. Afleiðing af
þessu verður oft sú, á meðal
þessara ,,fjölkvæntu“ fugla, að
af fjaðraskrautssamkeppninni
hljótast vandræði fyrir heild
einstakra tegunda. Þannig, er
oft um páfuglshana, að svo mik-
ill ofvöxtur er í stéli þeirra, að
þeim verður erfitt um flug. Hjá
fasanhænsnum er litskrautið
mest á vængjaf jöðrum hananna,
en þeir blaka vængjunum og
breiða þannig úr þeim, að þeir
verða í lögun sem klukkumynd-
að, ferlegt blórn. Sýningar
„verknaðurinn“ hefir orðið svo
brýn nauðsyn og mikið iðkaður,
að hann hefir smám saman rýrt
hæfileikann til að nota vængina
til flugs, og nú geta fasanhanar
tæpast flogið, nema þá ör-
skamma vegalengd í einu.
Hér eru tvö góð dæmi um það,
hvernig keppni milli samkynja
tegunda getur leitt til afleið-
inga, sem eru ekki aðeins til-
gagnslausar, heldur einnig skað-
legar tegundum þessum í heild.
Hins vegar er það ekki sjálf-
sagt, að samkeppni milli sam-
kynja tegunda hafi ætíð til-
gangslausar eða gagnslausar af-
leiðingar. Samkeppni miíli ein-
staklinga getur snert hæfileika,
sem einnig eru gagnlegir í bar-
áttu tegundarinnar við óvini
sína, eins og á sér stað um
zebradýrið og antilópuna. Sá
auka-hraði, sem gerir einstakt
dýr öðru fremra, t. d. þegar um
þáð er að ræða að sleppa undan
úlfum eða ljónum, kernur einnig
allri tegundinni að gagni. Eða að
slík keppni getur þroskað hæfi-