Árbók Háskóla Íslands - 01.02.1997, Blaðsíða 28
26
Árbók Háskóla íslands
íslendingar, og þá ekki sízt ungt fólk, að
skilja, að þetta eitt tryggir ekki íslendingum
þann sess í nýjum heimi, sem þeim er nauð-
synlegur til þess að geta haldið áfram að vera
íslendingar og eiga jafnframt hlutdeild í þeim
framförum, sem eiga sér stað. Til þess að
verða hlutgengir í heimi, sem er að taka
gagngerum breytingum, verða Islendingar,
eins og aðrar þjóðir, að tileinka sér ný við-
horf. Þau lúta einkum að nýrri tækni, breytt-
urn búskaparháttum og auknu samstarfi við
aðrar þjóðir. Islendingar verða að gera sér
ljóst, að án slíkra breyttra viðhorfa mun ís-
lenzkt þjóðfélag dragast aftur úr öðrum, og
það verður torveldara en ella að ná því mark-
miði að halda áfram að vera Islendingur í
eigin landi.“ Hér lýkur tilvitnun í bók Gylfa.
Hún er skrifuð fyrir ungu kynslóðina en
verður einnig leiðarljós fyrir Háskóla íslands
í menntunarstarfi.
I tilefni breyttra viðhorfa velta menn fyrir
sér hlutverki Háskólans, stefnu og framtíð-
arsýn. Það verk fól menntamálaráðherra
Olafúr G. Einarsson sérstakri Þróunarnefnd
Háskóla Islands, sem hann skipaði í apríl
1992 undir forustu Birgis Isleifs Gunnars-
sonar, seðlabankastjóra. I nefndinni sátu 18
manns, þar af 5 háskólakennarar og 2 stúd-
entar, en 11 nefndarmenn komu utan Háskól-
ans, frá ráðuneytum, Alþingi, Reykjavíkur-
borg og atvinnulífi. Nefndin hefur nýlega
lokið störfum, og er álit hennar til umfjöllun-
ar í menntamálaráðuneytinu og Háskólanum.
Háskólinn kann ráðherra og nefndinni allri
bestu þakkir fyrir þetta starf og mun nýta sér
tillögur nefndarinnar við mótun stefnu sinnar
og starfsáætlunar fyrir næstu ár. Sérstaklega
er Háskólanum mikils virði að fá svo marga
færa stjórnendur og ráðamenn utan skólans
til að kynna sér stöðu málefna skólans og
leggja á ráð um starfsemi hans.
Nefndin tekur undir þá stefnu, að Háskóli
Islands skuli vera rannsóknarháskóli, sem
veitir menntun með kennslu og rannsóknunr í
samræmi við alþjóðlegar kröfur. Rannsókn-
irnar eiga að vera gjaldgengar í alþjóðlegu
samstarfi, og niðurstöður þeirra eiga að birt-
ast á viðurkenndum alþjóðlegum vettvangi.
Hlutverk Háskólans er að veita nýrri þekk-
ingu frá innlendum og erlendum rannsóknum
inn í íslenskt þjóðlíf með kennslu, ritstörfum,
ráðgjöfog þjónusturannsóknum. Nefndin vill
tryggja rekstraröryggi grunnrannsókna,
stuðla að samruna smærri rannsóknarstofn-
ana Háskólans í stærri heildir og nánari sam-
vinnu við aðrar rannsóknarstofnanir innlend-
ar og erlendar. Auka ætti fé til rannsókna á
grundvelli markvissra og vel skilgreindra
verkefna og efla gæðamat með reglubundnum
úttektum á rannsóknarframlagi háskólakenn-
ara og rannsóknarstofnana Háskólans. Mikil-
vægt er að virkja nemendur í rannsóknarstarfi
skólans og hvetja þá til nýsköpunar.
Allt nám í Háskólanum á að miðast við al-
þjóðlegar kröfur, byggja á fræðilegum
grunni, faglegri gagnrýni og ögun til sjálf-
stæðrar vinnu og leiða til viðurkenndrar há-
skólagráðu. Skemmra nám en 3 ár á háskóla-
stigi telur nefndin, að eigi að fara fram við
aðrar stofnanir. Stysta almennt nám til há-
skólagráðu við Háskóla íslands taki 3 ár og
leiði til B. A. eða B. S. gráðu. Einnig verði í
boði starfsnám, sem felur í sér vísindalega
starfsþjálfun og lýkur með prófi, sem tryggir
starfsréttindi á tilteknu fagsviði. Námstími
þar ætti að vera 3 - 6 ár eftir viðeigandi stúd-
entspróf eða 1-3 ár eftir viðeigandi B. A. eða
B. S. próf.
Nefndin styður einnig uppbyggingu fram-
haldsmenntunar við Háskólann með þjálfun í
vísindalegum vinnubrögðum og rannsókn-
um. Gæta þarf þess að rjúfa ekki þau alþjóð-
legu tengsl, sem fengist hafa með framhalds-
námi erlendis. Því þarf að gefa nemendum
tækifæri til að taka hluta þessa náms við er-
lenda háskóla. Auk þessa vill nefndin, að Há-
skólinn efli fjölfaglegt nám og bjóði upp á
nám með starfi.
Nefndin taldi ekki í sínum verkahring að
ræða aðra skóla á háskólastigi, en hún leggur
áherslu á náið samstarf Háskóla íslands við
aðra skóla, sem veita háskólamenntun hér á
landi og hlutverk Háskólans að annast
menntun kennara fyrir framhaldsskóla. Eftir-
lit með gæðum kennslu og náms verði byggt
á reglubundnu sjálfsmati á 3-5 ára fresti, en
utanaðkomandi aðilar verði fengnir til að
gera úttektir á deildum á 6-10 ára fresti.
Nefndin leggur áherslu á lifandi og traust
samband Háskólans við þjóðfélagið, miðlun
fræðslu til almennings og þjónustu í krafti
þekkingar. Háskólinn ætti að marka sér