Árbók Háskóla Íslands - 01.02.1997, Blaðsíða 450
448
Rannsóknarstofa Kvennadeild-
ar Landspítalans 1989-1993
Inngangur
Rannsóknarstofan var hluti Kvennadeildar
Landspítalans og tengdist iæknadeild
Háskóla Islands. Forstöðumaður hennar var
prófessor Gunnlaugur Snædal, yfirlæknir. Á
rannsóknarstofunni var rannsökuð ófrjósemi.
Sæði ti l glasafrjóvgunar var undirbúið og veitt
meðferð (tæknisæðing). Aföðrum verkefnum
má nefna athuganir á fæðingarskráningu og
burðarmálsdauða á íslandi, sjúkdómum hjá
mæðrum á meðgöngu og börnum þeirra, sam-
norrænt verkefni. Keisaraskurðir á íslandi
hafa verið athugaðir, frá því farið var að gera
slíkar aðgerðir á íslandi, og í samvinnu við
skoska lækna voru hafnar rannsóknir á hugs-
anlegum erfðaþáttum meðgöngueitrunar;
fósturgallar, sem greinst hafa með ómskoðun’
voru athugaðir og krabbamein í eggjastokkum
greint með ómskoðun; rannsakaðir voru
áhættuþættir brjóstakrabbameins og syk-
ursýki á meðgöngu. Athugaður hefur verið
arangur tæknifrjóvgunar og frjósemi eftir
tæknifrjóvgun, tvíburafæðingar og áhrif
glasafrjóvgunar á tíðni þeirra. Starfsemi rann-
soknarstofunnar fór ört vaxandi á tímabilinu,
sem hér um ræðir. Þetta var fyrsti vísir að
rannsóknarstofu í fæðingar- og kvensjúk-
dómafræði í landinu og sem m. a. er nauðsyn-
leg til uppbyggingar ófrjósemisrannsókna og
glasafrjóvgunar. Þá skal þess getið, að árum
saman hefúr verið mikil og góð samvinna á
milli Kvennadeildar Landspítalans og leg-
hálskrabbameinsleitar Krabbameinsfélags
Islands, Leitarstöðvar B. Hér fylgir lýsing á
helstu rannsóknarverkefnum, sem unnið var
að á tímabilinu 1989-1993, en í árslok 1993
lét prófessor Gunnlaugur Snædal af störfum
fyrir aldurs sakir. Ekki fengust upplýsingar
um starf Rannsóknarstofúnnar eftir 1993.
Rannsóknir
Fæðingar á íslandi.- Dánarorsakir nýbura
á Norðurlöndum (NOMESKO): Allt frá
árinu 1971 hafa Gunnlaugur Snædal, yfir-
læknir, Gunnar Biering, yfirlæknir, og Helgi
Sigvaldason, verkfræðingur, unnið að rann-
sóknum á faraldsfræði fæðinga á íslandi, og
hafa fjölmargar greinar birst um þær athug-
anir innlendis og erlendis. Árið 1993 kom út
Árbók Háskóla íslands
ritið Births and Infant Mortality in the Nordic
Countries (NOMESKO, Kbh. 1993), sem er
afrakstur norrænnar samvinnu á þessu sviði
Tíðni meðfæddra galla í taugakerfi ný-
bura: Rannsóknin tekur til eðlis, tíðni og
greiningar á miðtaugakerfisgöllum á meðal
íslenskra kvenna á 20 ára tímabilinu 1972-
1992. Fyrri og seinni hluti tímabilisins og tím-
inn eftir að skimun fyrir göllum af þessu tagi
hófst (1992) er borinn saman og einkum
m. 1.1. athugunar á tíðnibreytingum á göH'
unum sjálfum og hvort, á hvaða tíma með-
göngu og hvernig þeir finnast. Að þessu verk-
efni hafa unnið læknarnir Guðrún Hreins-
dóttir, Reynir T. Geirsson, dósent, Jóhann H.
Jóhannsson, yfirlæknir, Stefán J. Hreiðarsson,
yfirlæknir, auk Gunnlaugs Snædal.
Keisaraskurðir á íslandi: Unnið hefur verið
að rannsóknum á keisaraskurðum á íslandi
frá upphafi (1905), könnuð saga keisara-
skurða og leitað fanga í eldri ritum,
sjúkraskýrslum og ársskýrslum íslenskra
heilbrigðisstofnana og víðar. Greinar hafa
verið birtar um efnið í Lœknablaðinu yf^
tímabilin 1905-1919, 1920-1929, 1930-1939
og 1940-1949. Jón Þorgeir Hallgrímsson,
yfirlæknir, hefur unnið að þessu verkefni.
Meðganga kvenna með flogaveiki á ísland'-
Rannsökuð hefur verið útkoma þungunai Ja
konum með flogaveiki, og er þar byggta f®
ingarskráningu og tekið tillit til tegunda
flogaveiki. Jón Þorgeir Hallgrímsson he u^
unnið að þessu verkefni í samvinnu við pf°
fessor Gunnar Guðmundsson, Elías Olafsson.
lækni og prófessor Gunnlaug Snædal.
Klínísk rannsókn á östradíól-gjöf t1®®
östradíól-cyclodextrín tungurótartöflu •
Konum, sem þjást af breytingaskeiðse ^ _
kennum, er gefið kvenhormónið östra io^
formi tungurótartaflna, sem innihalda os
díól bundið í svokallað cyclodextrín
plexa, sem leysast auðveldlega upp j tt™
holi og frásogast þaðan út í blóðrás. 1 y J ^
rannsóknar verður gerð frumkönnun a u. I ■
30 konum til að ákvarða hæfilega s^an'|T1
m. 1.1. góðra klínískra áhrifa, auk stu
þéttni östradíóls í blóði verður mæl ?
klst. eftir töflugjöf í upphafi tilraunar.