Árbók Háskóla Íslands - 01.02.1997, Blaðsíða 300
298
Árbók Háskóla íslands
arsjóði Evrópusambandsins og greitt þar all-
háa fjárhæð sem aðgangseyri. Þar bjóðast
tækifæri til rannsókna og þróunar, sem geta
stóraukið verðmæti útflutningsafurða okkar
og bætt samkeppnisstöðu okkar á erlendum
mörkuðum. Þessir sjóðir gera strangar kröfur
um gæði og skilvirkni rannsókna, auk þess
sem verkefnin eru svo stór, að þau verða ekki
leyst af einstaklingum eða litlum stofnunum.
Til þess að eiga von um þessa styrki verðum
við að tjalda öllu til í samvinnu háskóla, stofn-
ana og fyrirtækja okkar og koma á samvinnu
við skyldar stofnanir í öðrum löndum. Við
verðum að búa okkur undir harða samkeppni
við aðrar þjóðir og sanna, að við höfum hæfu
fólki og góðri aðstöðu fram að tefla. Við kom-
umst ekki hjá því að kosta sjálf nokkru til, ef
ávinningur á að nást. Þar skiptir sköpum,
hvernig við stöndum að menntun æskufólks-
ins og styðjum við rannsóknarstarfsemi í
landinu. Hugvitið er lykillinn að farsæld
okkar í framtíðinni.
Almennt séð gerir Háskólinn atvinnulífi
og þjóðlífi mest gagn með því að íjölga nem-
endum í framhaldsnámi og láta þá glíma við
íslensk rannsóknarverkefni. Frjó samskipti
kennara og rannsóknarnema eru burðarás í
rannsóknum flestra háskóla. Verulegur hluti
af vísindaframlagi kennara við erlenda
háskóla tengist handleiðslu stúdenta í rann-
sóknartengdu framhaldsnámi. Enda þótt
flestir muni eftir sem áður sækja þjálfun sína
til rannsóknarstarfa til annarra landa, ætti það
að vera okkur keppikefli, að slíkt nám megi
einnig stunda hér í samvinnu við erlenda
skóla og á völdum sviðum með slíkri reisn, að
það dragi erlenda stúdenta hingað til náms.
Háskólinn vinnur nú að uppbyggingu
framhaldsnáms í mörgum greinum og að
aukinni þátttöku stúdenta í rannsóknum í
samvinnu við erlenda háskóla og stofnanir.
Hann þarf einnig að auka samstarf sitt við
aðrar rannsóknarstofnanir og atvinnufyrir-
tæki í landinu og tengja sérfræðinga þar
kennslu við Háskólann. Úttekt OECD árið
1992 mælti eindregið með uppbyggingu
rannsóknartengds framhaldsnáms hér, og
menntamálaráðherra hét þessum áformum
stuðningi sínum. Háskólinn setti sér á árinu
1993 reglur um framkvæmd framhaldsnáms,
og í ársbyrjun 1994 stofnaði menntamálaráð-
herra sjóð til styrktar rannsóknarnárm-
Styrkir verða að hluta til framfærslu stúdents
í slíku námi og að hluta til kennslu- og rann-
sóknarkostnaðar. Fyrst í stað munu aðeins
sterkustu rannsóknarhreiðrin hafa aðstöðu og
getu til að leiðbeina framhaldsnemum, en
með auknu fé og íjölgun hæfra manna
við
rannsóknir ættu allar deildir og námsbrautn
Háskólans að geta boðið slíkt framhaldsnám-
Enginn vafi er á því, að rannsóknartengt
framhaldsnám við Háskóla íslands mun auka
nýsköpun í þjóðfélaginu og jafnframt hvetja
verðandi vísindamenn til að takast á við þau
viðfangsefni, sem brýnt er að leysa hérlendis-
Síðast en ekki síst er uppbygging á rannsókn-
artengdu framhaldsnámi líkleg til að stuöla
að virkara samstarfi Háskólans og rannsókn-
arstofnana atvinnuveganna og þar 111 e
atvinnulífs í landinu.
Þjóðin hefur hingað til lítið notið þeS*
mikilvæga framlags, sem stúdentar skila me
rannsóknum í framhaldsnámi. Meðan þetra
nám fer að mestu fram erlendis, fara bæ
Háskólinn og þjóðlífið á mis við frjóa hugsu11
og ósérhlífið framlag áhugasamra framhalds
nema, og þeir ná ekki skilningi á íslenskum
atvinnuháttum, þörfum vinnumarkaðar og
takmörkunum hans. Með þjálfun stúdenta 1
rannsókna getur Háskólinn látið þekkWS
sína og getu nýtast sem best í þeirri nýskop
og styrkingu atvinnuvega, sem verður ok^
lífsnauðsyn á komandi árum. Enginn vafi et
því, að rannsóknartengt framhaldsnam
Háskóla íslands mun auka nýsköpunarvir
í þjóðfélaginu og jafnframt hvetja verðan^
vísindamenn til að takast á við þau
efni, sem brýnt er að leysa hérlendis.
áhugi er meðal stúdenta að innritast til n1®^
aranáms. Rannsóknarnámssjóður getur
sinnt nema litlum hluta þeirra umsókna s
til hans berast. Hann verður því að j,e.^_
strangt bestu námsmennina og bestu
beinendurna og hafa hliðsjón af vísin a e ^
gildi verkefnisins. Meðal annarra ným®
nýju Rannsóknarráði voru stöður raIinS ^
arprófessora og styrkir til þeirra, serrl vj§
hafa doktorsnámi og vilja hefja störf ie
rannsóknir. Háskólinn hafði um árabi i ^
styrks frá íslenska járnblendifélagi'1^^
rannsóknarprófessors á sviði e°
málma. Reynsla af þeirri stöðu vai 11