Árbók Háskóla Íslands - 01.02.1997, Blaðsíða 283
jjglgtu málefni Háskólans
281
Háskólastig og fjöldi stúdcnta
^egna smæðar, einangrunar og fábreyttra
a|vinnuhátta urðum við seinni til en margar
aðrar þjóðir að þróa menntakerfi okkar. Allt
ram undir 1970 sóttum við byrjunamám í
storum hluta háskólagreina til annarra landa.
askóli íslands hefur nú tekið að sér byrjun-
arnamið í flestum greinum, en framhaldsnám
' rannsókna fer enn að mestu fram erlendis.
'ö höfum notið þeirrar gæfu að eiga fjöl-
menna árganga æskufólks, sem hafa sótt sér
menntun í háskóla hér og marga bestu
askóla erlendis. Það er þekking og færni
Pessa unga fólks, sem gerir okkur kleift að
, ePPa v'ð aðrar þjóðir á opnum markaði. En
Pa þarf ag gera betur, ef við viljum halda
e n- Menntakerfi okkar er að minnsta kosti
ratug á eftir samkeppnislöndum okkar í
e[°Un- Milja unga fólksins til náms skortir
, en við verjum ekki nægu fé til mennta-
ver‘-ns. Vöxtur í aðsókn að háskólanámi
ar hér seinna en í nágrannalöndum okkar,
náskólakerfið er aðeins byggt upp að
., a' Lengi vel var ijöldi þeirra, sem lauk
.h" cntsprófi, innan við 30% af fjölda í
J-an8' °g væntanlega sá hluti, sem mesta
199*1 'a^*hefðbundins bóknáms. Haustið
„ voru framhaldsskólar hins vegar orðnir
hv ‘m °Pnir, og þar stunduðu um 70 - 80%
nau[S ar®an8s nám til tvítugs. Verkmenntun
b . minna álits en bóknám, og því var við
til1 h *5uast’ að flestir, sem stunduðu nárnið
Stór" h ’ 'ykjU stn(Jentsprófi af einhverri gerð.
ká -1!‘ Þeirra ntundi síðan leita eftir
ver ° anami til starfsmenntunar. Ljóst mátti
lriör'>U<' kefðbundið háskólanám hentaði ekki
H^_°Urn þessara nemenda. Þess munu engin
dæmi
með öðrum þjóðum, að svo stór hluti
Aj. jjjuuum, au avu aiui iiiuu
nhlUn8s stundi hefðbundið fræðilegt háskóla-
aðe' Sem a^rir skólar á háskólastigi tóku
að *ns v'ö tekmörkuðum fjölda, urðu flestir
SfJatii Háskóla íslands, ef þeir áttu að
a háskólanám sitt hér á landi.
jsj a væri lit.ll vandi að reka Háskóla
inn ■S med Þeirri Hætti, að hann tæki aðeins
búnirUrVínemendur’ sem væru vel undir-
kenn 1 Uf Ptamhaldsskóla, þyrftu minni
leik i^ mundu flestir ljúka námi án erfið-
dueaft jarmunir Háskólans gætu þá frekar
kei
nnslu
veita þessum úrvalshópi betri
°g þjálfun til starfa en nú er kostur.
Skráðum nemendum mundi við þetta hugs-
anlega fækka um fjórðung, en þeir 1.400
stúdentar, sem ekki fengju innritun, ættu nær
engra kosta völ til háskólanáms hér á landi.
Þeir væru í blindgötu. Ef við trúum á gildi
menntunar, hljótum við að telja æskilegt, að
þessir nemendur eigi kost á námi við sitt
hæfi. Það væri afturför í menntamálum að
senda þá til annarra landa, auk þess sem það
yrði tæplega hagkvæmara en að búa þeim
aðstöðu til náms hér heima. Það er af þessum
ástæðum, sem Háskóli Islands hefúr ekki
sóst eftir heimild til takmörkunar, heldur
hvatt til þess, að betur verði hugað að upp-
byggingu annarra skóla á háskólastigi, sem
byðu annars konar nám en hið fræðilega
háskólanám á vegum Háskóla Islands. Vísa
að slíku námi er að finna í öðrum skólum á
háskólastigi, en þeir bjóða hins vegar mun
færri námsgreinar og geta aðeins tekið á móti
fáum nemendum. Meginfjöldinn á ekki
annan kost hér á landi en Háskóla Islands.
Samkvæmt lögum um Háskóla Islands
eiga allir, sem lokið hafa stúdentsprófi, rétt
til að verða innritaðir í skólann. Háskólanum
er ekki heimilt að takmarka fjölda stúdenta
vegna erfiðrar stöðu ríkisfjármála eða ótta
við ofljölgun í einstökum háskólagreinum.
Vaxandi aðsókn að Háskólanum án samsvar-
andi aukningar í fjárveitingu, hefúr eðlilega
vakið umræðu, hvort Háskólinn verði ekki að
fá vald til að takmarka þann fjölda nemenda,
sem hann tekur til náms. Þar eru hendur skól-
ans bundnar með lögum, og stúdentar líta á
það sem hluta almennra mannréttinda, að
Háskólinn standi þeim opinn. Undanþága frá
gildandi lögum hefur þó verið notuð til að
setja í reglugerð ákvæði um heimild til tak-
mörkunar á fjölda stúdenta vegna skorts á
aðstöðu til kennslu. Heimild, sem Háskólinn
hefur til takmörkunar á fjölda samkvæmt
gildandi lögum, nær aðeins til námsgreina,
þar sem aðstaða til verklegrar þjálfunar eða
starfsþjálfunar er takmarkandi. Þessi tak-
rnörkun ætti aðeins að vera tímabundin, ef
það er á valdi Háskólans að bæta úr, t. d.
vegna skyndilegrar ásóknar í einhverja grein,
en hún mundi vara lengur, ef aðstaðan, sem
skortir, er sótt til annarra svo sem verkþjálfun
á spítölum og í fyrirtækjum eða æfinga-
kennsla í skólum.