Árbók Háskóla Íslands - 01.02.1997, Blaðsíða 586
584
Árbók Háskóla íslands
þeir voru komnir af stað með slíka framleiðslu
og gekk ágætlega. Hugmyndin var sú að setja
saman tölvu hér á landi. Meðan á þessari dvöl
minni stóð, fékk ég beiðni frá IBM í Dan-
mörku um að koma til viðtals, hvað ég gerði.
IBM varð þá Ijóst, að engin vandkvæði voru á
því að smíða tölvu hér á landi. Síðar frétti ég,
að IBM á íslandi ætlaði að gefa Háskólanum
tölvu, og þar með lauk þessari tilraun til tölvu-
framleiðslu!
Meðan á Danmerkurdvölinni stóð, skrapp
ég til Hollands til þess að undirbúa sýningu á
beta-teljaranum I samvinnu við Baird Atom-
ics. Eftir það þurfti bara að senda sýningar-
tækin utan. En það tókst því miður ekki, vegna
þess að Örn Garðarsson veiktist illilega, og
ekki var hægt að fá annan mann í staðinn. Svo
lítið var mannvalið á þeim tíma. Eftir þetta
hurfu þeir báðir, Örn og Páll, frá fyrirtækinu,
en ég yfirtók það með eignum og skuldum.
Starfsmaður minn, Ástvaldur Guðmundsson,
eignaðist hlut. Tekin voru upp ný verkefni.
Á árinu 1964 fékk ég beiðni frá verk-
fræðideild um að koma af stað kennslu í raf-
taskni fyrir fyrrihlutapróf deildarinnar. Þessi
námskeið voru fyrir allar línur deildarinnar
°g stóðu, þangað til kennslu til lokaprófs var
komið á upp úr 1970. Á þessu tímabili fór
rafmagnsverkfræðingum beinlínis fækkandi.
Nú er ég kominn að því, sem lýst var í byrj-
un þessarar greinar og sný mér að því.
Tengsl við atvinnulífið og verkþekking
í byrjun starfs hafði ég þó nokkrar rætur í
atvinnulífinu, og þau tengsl hafa verið mér
ómetanleg við kennsluna og fyrir það, sem
ég taldi rétta uppbyggingu á verkfræði-
kennslu og hagnýtar rannsóknir fyrir at-
vinnulífið. Minn eigin ferill var nokkurn
veginn á þessa leið á sex menntaskólaárum:
sveitavinna, traktorar og viðgerðir í Borgar-
firði, vegavinna undir Hafnarfjalli, bygging-
arvinna á Akranesi og við Toppstöðina (Raf-
stöðina) við Elliðaárnar að sumarlagi og alls
konar tæknilikt yfir veturinn, flugmódel-
smíði, ljósmyndun og efnafræðifikt, gler-
blástur og samsetning raftækja. Markviss
verkþjálfun á háskólaárunum var vinna hjá
Vélsmiðjunni Héðni við uppsetningu soð-
kjarnatækja, viðhaldsvinna í Toppstöðinni,
samsetning viðtækja og senditækja á Radíó-
verkstæði Pósts og síma, vinna á rannsóknar-
stofú þess fyrirtækis og I sjálfvirku símstöð-
inni við Austurvöll og í TFA, loftskeytastöð-
inni á Melunum og sumardvöl sem „Werk-
student" hjá AEG í Berlín. Þar var ég einkum
í fjórum deildum: deild fyrir stóra rafala, fyr"
ir rafmótora, fyrir mælitæki og fyrir kvika-
silfursstraumbreyta. Framan af ferli mínum
við verkfræðideild fannst mér þessi reynsla
ómetanleg fyrir kennsluna og undirbúning
nemenda fyrir störf í atvinnulífinu. Á síðari
árum hefur mér fundist nemendur hafa meir
og meir fjarlægst sjálfa raftæknina og tekið
meira og meira upp lyklaborðsvinnubrögð.
Ætli hægt sé að leysa alla vinnu á sviði raf-
magnsverkfræði í tölvu?
Tækniþróun fjögurra áratuga
Ef litið er á þá þróun, sem orðið hefur í raf-
tækni á seinnihluta liðinnar aldar, er ljóst, að
flest það, sem þekkt var sem viðurkennd
tækni, varð úrelt á skömmum tíma, ný tækm
kom fram, og allt varð að læra og þjálfa a
nýjan leik. Virkir íhlutir voru lampar til að
byrja með, einkum tríóður og pentóður, sem
stýrt var með spennubreytingum á innstu
grindinni. Um 1960 kom á almennan markað
þetta stórkostlega en einkennilega fyrirbæri.
sem nefnt var transistor. í einu stökki var
íhlutafjöldinn I einu og sama rúmtaki meira en
tífaldaður. Fyrst kom germaníum transistor,
sem var straumstýrður, en svipaði að öðru
leyti til tríóðu á hvolfi í rafrásinni! - tæki, sem
var óskaplega háð hitabreytingum og þess
vegna erfitt að beita í hönnun á rásum. Þegar
svo silicone transistorinn kom, hurfú luta
vandamálin að mestu. Næsta verulega breyt-
ingin var field effect transistorinn, sem var
spennustýrður, svipað og pentóða. Þegar
útskýra þurfti pentóðu fyrir stúdentum á þess
um tíma, var þeim bara líkt við „field efrec
transistorinn.“ Þennan transistor mátti hm
vegar varla snerta, því að þá brann hann V f11
statísku rafmagni, sem myndaðist t. d„ ^
gengið var eftir gólfi. Þá komu næst saninj^
irnar, þ. e. aðgerðarmagnararnir og Þ,S1S .
rásirnar. Um leið og íhlutirnir urðu flókna ^
varð tæknin á vissan hátt einfaldari en au V1
að öflugri. Á sama tímabili höfðu tölvurn^
þróast í gegnum lampa, transistora og sa
rásatæknina. Svo kom stóra stökkið með