Árbók Háskóla Íslands - 01.02.1997, Blaðsíða 593
591
jjannsóknar- oa þiónustustofnanir
1 þeim skilningi, að aðferðir við lausn vanda-
mala eru af allt öðrum toga en áður var. Unn-
'ö var að samningu rits, sem kynnti fyrir
studentum og starfandi verkfræðingum þær
uýjungar, sem orðið liafa. Haukur Elíasson
°8 Högni Hróarsson unnu að verkinu auk
uttars P. Halldórssonar, og kennslumálasjóð-
Ur Háskóla íslands styrkti útgáfuna.
Jensson, prófessor í iðnaðarverk-
fræði
J^enefisk, upplýsingatækni í fiskiðnaði:
etta verkefni er framhald af verkefnunum,
sem bera heitin Greining upplýsingaflœðis í
JUkvinnslu og Stöðlun hugbúnaðar í fisk-
Vlnnslu (sjá Rannsóknir við Háskóla íslands
87-1988). Markmiðið er að þróa
|*Pplýsingakerfi við stjórn fiskvinnslufyrir-
*K)a, einkum gæða- og framleiðslustjórn.
egmáhersla var lögð á samhæfingu gagna,
Sv° tryggt yrði, að tölvuvogir og önnur
Aa' v'rk skráningartæki af ýmsu tagi og frá
KUtn aðilum sendu frá sér gögn, sem önnur
erfi gætu nýtt á einhlítan og öruggan hátt. Á
'.tteðal þess, sem krafist var, er, að upplýs-
gar séu rekjanlegar frá vinnslu farms eða
i j*ía lurms til afurða á markaði. Halldór B.
pU v'ksson og Sveinn V. Ólafsson hafa auk
a s Jenssonar unnið að verkefninu í sam-
'nnu við Rögnvald Ólafsson, Snorra Agn-
rsson, Pétur K. Maack og Marel hf.
flaka: Þróaðar voru nýjar og betri
erðir til að velja fiskflök saman í pakka,
vinni8 a^ tiltekin þyngd væri tryggð, en yfir-
8 lágmörkuð. Tölvustýrðar samvalsvogir
fen 3 ^ann'8> að fiskflök (eða aðrir hlutir)
un |3 • ^'r færibandavog, sem sendir
Tö? ^S'n8ar um þyngd hvers flaks til tölvu.
á. Van verður á örstuttum tíma að taka
eti Um’ l'vert beina skuli flakinu, áður
safnð *36rSt f'°lfunum (l- 4-12), sem
Qyl" er í. uns óskaþyngd hefur náðst.
sern i?r-^ 1'k‘ndafræðilegum útreikningum,
sW 6 c ^afa ver'^ n°taðir áður í þessu
end'1 h ymU ntðurstöður benda til þess að
miöUr æta megi eldri aðferðir við samval
hafa^ Veru.le§a- í framhaldi af þessu verkefni
einnig verið kannaðar hugmyndir um
nýjar aðferðir við stærðarflokkun hlýsjávar-
rækju og við þyngdarflokkun kjúklingabita.
Agni Ásgeirsson vann að verkinu undir
stjórn Páls Jenssonar og í samvinnu við
Marel hf. Nýsköpunarsjóður námsmanna og
Marel hf. styrktu verkið fjárhagslega.
Samspil afurðasamsetningar og kvótaút-
hlutunar: Reynt var að varpa ljósi á áhrif
afúrðasamsetningar í sjávarútvegi á hag-
kvæmustu stærð úthlutaðra fiskikvóta. Víða
um heim er kvartað undan því, að veiði- og
vinnslugeta í sjávarútvegi sé of mikil og
úthlutaðir kvótar of litlir. Þetta er hins vegar
háð því, hvaða vinnsluaðferðir eru notaðar og
hvaða afurðir eru unnar úr aflanum. Floti, t.
d. frystitogara, sem veiðir úr gefnum fiski-
stofni og sem er of stór, er líklegur til að velja
fljótlega (og verðlitla) vinnsluaðferð, en
þessi sami floti er e. t. v. of lítill, ef allur afl-
inn er unninn í verðmaetustu (en seinlegustu)
afurðina. Þetta samhengi er sérlega mikil-
vægt, þar sem ekki eru skipskvótar eins og
hér heldur einungis heildarkvótar. Vonast er
til, að niðurstöðurnar nýtist við áframhald-
andi rannsóknir á hagkvæmustu aðferðum
við stjórn fiskveiða. Páll Jensson vann að
þessu verkefni í samvinnu við Ingólf Arnar-
son, sjávarútvegsfræðing.
Samhæfing veiða og vinnslu: Rannsakað
var, hvaða aðferðir gagnast við gerð tölvu-
kerfis til aðstoðar við skipulagningu á lönd-
unum togara hjá stóru útgerðar- og fisk-
vinnslufyrirtæki. Gerðar voru tilraunir með
nokkrar mismunandi aðferðir, þ. á m. hermun
í tölvureikni, heiltölubestun og þekkingar-
kerfi. Tölvureiknar eru vel þekkt og hagnýtt
verkfæri, sem nýtist ágætlega í fyrirtækjum
við verkefni af þessu tagi. Heiltölubestun gaf
hins vegar athyglisverða möguleika á að
greina og skilja viðfangsefnið betur. Sett var
fram heiltölubestunarlíkan og gerðar á því
tilraunir, sem lofa góðu um áframhaldandi
þróun ákvörðunarkerfis í framhaldi af þessu
verkefni. Sigrún Andradóttir og nemendur í
véla- og iðnaðarverkfræði unnu að verkefn-
inu undir stjórn Páls Jenssonar og í samvinnu
við Þorkel Helgason og Granda hf.