Árbók Háskóla Íslands - 01.02.1997, Blaðsíða 599
Rannsóknar- og þjónustustofnanir
597
Þorsteinn Helgason, prófessor í bygg-
ingarverkfræði
Niðurbeygjur og langtímaáhrif streitu-
myndunar í steinsteyptum burðarbitum:
Markmið þessa verkefnis var að kanna lang-
tímaáhrif streitu í steinsteyptum burðar-
bitum, sem getur valdið það miklum niður-
beygjum, að gólf og þök eru farin að svigna
Um of. Streituáhrif í steinsteyptum burðar-
bitum eru flókin, en þar korna við sögu
týrnun steypunnar, er hún þornar eftir
hörðnun, langtíma skriðáhrif hennar undir
stöðugu álagi, sprungumyndanir og margt
fleira. Unnið var að þessu verkefni síðustu
ar'n, sem Þorsteinn lifði. Birti hann grein um
Verkefnið í afmælisriti Sidney Guralnick,
Prófessors við Illinois Institute of Techno-
lo8y, þar sem Þorsteinn lærði og starfaði um
skeið. Nokkrum vikum fyrir andlát sitt hélt
Þorsteinn fyrirlestur um sama efni hjá Stein-
steypufélagi íslands (í febrúar 2000). Hafði
hann skrifað íslenzka grein urn þetta efni.
Handrit hennar hefur ekki fundist, en mjög
skýrar og greinargóðar glærur fyrirlestrarins
eru varðveittar.
^Prungumyndun í útveggjum stein-
steyptra húsa; lekahætta: Markmið verk-
j-'fhisins var að kanna áhrif hitunar á hinar
heíðbundnu íslensku steinsteyptu kassabygg-
ln8ar, einkum rneð tilliti til sprungumynd-
u"ar. Kassabyggingar eru húsbyggingar, sem
y88ðar eru með gólfum og loftum, sem eru
samfelld við innveggi og/eða útveggi með til-
111 hl burðarþols. Vegna mikillar samfelldni
v®fða slíkar byggingar mjög stífar gagnvart
? a8> og hreyfingum byggingarefnanna. Stif-
®‘kinn leiðir til þess, að togkraftar korna víða
1 burðarvirkinu. Þar eð steinsteypa
, VIUMllU. t-u atvmoivj
, efUr hlutfallslega lítið þol gagnvart tog-
°ttum, koma sprungur gjarnan fram í stein-
^yPtum kassabyggingum. Áhrifsþættir
1 rar sPrungumyndunar eru margir, og er
aglsnrunarhitun aðeins ein þeirra. Unnið var
Pv’ að fjnna samband bendiprósentu,
Prunguvídda og lekahættu. Tilraunir voru
2 r ar á 6 veggeiningum, sem steyptar voru í
^ s’yrk Ieikaflokkum og með 3 mismunandi
vef'ngar' Elnin8arnar hafa verið steyptar,
r aðar og prófaðar undir álagi, uns
Prófessor Þorsteinn Helgason.
sprungukerfi myndast. Rakadrægni sprung-
inna og ósprunginna svæða var mæld ásamt
lekt sprungna undir yfirþrýstingi og í slag-
regnsskápi. Áhrif vatnsfæla á rakadrægni og
lekt var einnig könnuð. Tölvuforrit hafa verið
unnin til að reikna út kraftdreifingu í kassa-
byggingum, þar sem tekið er tillit til ytra
álags, hitastigsbreytinga og tímaháðra hreyf-
inga byggingarefnanna. Vænst er til, að
árangur tilraunanna leiði til bættrar hönnunar
útveggja steinsteyptra húsa. Starfslið Rann-
sóknastofnunar byggingariðnaðarins hefur
unnið að verkefnunum og einkum undir
stjórn Ríkharðs Kristjánssonar, Hákonar
Ólafssonar auk Þorsteins Helgasonar. Er-
lendir skiptinemar hafa unnið forritunar-
vinnu, sem Vísindasjóður og byggingarverk-
fræðiskor hafa styrkt fjárhagslega.
Tengt þessu verki vann Davíð Baldurs-
son, byggingarverkfræðingur, áður að verk-
efninu Hitastig i Reykjavík - Tölfræðileg
greining lofthita — Áhrif vinds og geislunai.
Ákvörðuð var tölfræðileg dreifing hitastigs í
Reykjavík og leitast við að reikna samverk-
andi áhrif hitastigs, vinds og geislunar á
menn og mannvirkjahluta. Vindáhrif á menn
stadda utanhúss voru metin með því að